മ​റ​വി​യു​ടെ വ​ഴി​യ​മ്പ​ല​ങ്ങ​ൾ

‘വ​ഴി​യ​മ്പ​ലം’ എ​ന്ന നാ​ട​ക​ത്തി​ന്​ മ​ല​യാ​ള സാം​സ്​​കാ​രി​ക ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലും നാ​ട​ക​ച​രി​​ത്ര​ത്തി​ലും സാ​ഹി​ത്യ ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലും സ​വി​ശേ​ഷ​മാ​യ സ്​​ഥാ​ന​മു​ണ്ട്. നാ​ല്​ പ്ര​തി​ഭാ​ശാ​ലി​ക​ൾ ചേ​ർ​ന്ന്​ എ​ഴു​തി​യെ​ന്ന​തും മ​ഹ​ത്താ​യ വ്യ​ക്തി​ക​ൾ സം​വി​ധാ​ന​വും അ​ണി​യ​റ പ്ര​വ​ർ​ത്ത​നം ചെ​യ്​​തു​വെ​ന്ന​തു​മെ​ല്ലാം അ​തി​​ന്റെ ഭാ​ഗ​മാ​ണ്. ഇൗ ​നാ​ട​കം വീ​ണ്ടെ​ടു​ത്ത​ വ​ഴി​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചും നാ​ട​ക​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചും എ​ഴു​തു​ക​യാ​ണ്​ മു​തി​ർ​ന്ന മാ​ധ്യ​മ​പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​നും ച​ല​ച്ചി​ത്ര​കാ​ര​നു​മാ​യ ലേ​ഖ​ക​ൻ

എ​ഴു​പ​തു​ക​ളു​ടെ അ​ന്ത്യ​ത്തി​ൽ മ​ധു മാ​സ്റ്റ​റു​ടെ ‘അ​മ്മ’ എ​ന്ന നാ​ട​ക​ത്തി​​ന്റെ പ​ണി​പ്പു​ര​യി​ൽ ​െവ​ച്ചാ​ണ് ‘വ​ഴി​യ​മ്പ​ലം’ എ​ന്ന നാ​ട​ക പ​രീ​ക്ഷ​ണ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച് ആ​ദ്യം കേ​ൾ​ക്കു​ന്ന​ത്. റ​ഷ്യ​ൻ വി​പ്ല​വ​ത്തി​​ന്റെ ഇ​തി​ഹാ​സ​മാ​യ മാ​ക്സിം ഗോ​ർ​ക്കി​യു​ടെ ‘അ​മ്മ’ ക്ക് ​ഹി​റ്റ്ല​റു​ടെ ജ​ർ​മ​നി​യി​ൽ ബ്രെ​ഹ്തോ​ൾ ബ്രെ​ഹ്ത് പ​ണി​ത എ​പ്പി​ക് തി​യ​റ്റ​റി​​ന്റെ ഉ​ൾ​ക്കാ​ഴ്ച​ക​ൾ കേ​ര​ള​ത്തി​ലേ​ക്ക് പ​റി​ച്ചു​ന​ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ‘അ​മ്മ’. കെ.​ടി. മു​ഹ​മ്മ​ദ് കോ​ഴി​ക്കോ​ടി​​ന്റെ അ​ര​ങ്ങി​ൽ സൃ​ഷ്ടി​ച്ച ധൈ​ഷ​ണി​ക ക​ലാ​പ​ങ്ങ​ളു​ടെ ചൂ​ട് അ​ന്ത​രീ​ക്ഷ​ത്തി​ൽ​നി​ന്നും വി​ട്ടു മാ​റി​യി​രു​ന്നി​ല്ല. ഗോ​ർ​ക്കി​യും ബ്രെ​ഹ്തും മ​ധു മാ​സ്റ്റ​റും സം​ഗ​മി​ച്ച ‘അ​മ്മ’ അ​ര​ങ്ങി​ൽ മാ​ത്ര​മ​ല്ല കേ​ര​ള​ത്തി​​ന്റെ സാം​സ്കാ​രി​ക രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ലും ഒ​രു പ്ര​ക​മ്പ​നം​ത​ന്നെ സൃ​ഷ്ടി​ച്ചു. രാ​ഷ്ട്രീ​യം അ​ര​ങ്ങി​നെ സ​ർ​ഗാ​ത്മ​ക​മാ​ക്കി. അ​ര​ങ്ങി​ലും അ​ണി​യ​റ​യി​ലു​മു​ള്ള നാ​ട​ക പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​ർ​ക്കൊ​പ്പം കാ​ണി​ക​ളും മാ​റ്റ​ങ്ങ​ളു​ടെ ച​രി​ത്ര​മു​ഹൂ​ർ​ത്ത​ത്തി​ൽ പ​ങ്കാ​ളി​ക​ളാ​വു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു അ​പ്പോ​ൾ.

മാ​സ​ങ്ങ​ൾ നീ​ണ്ട ‘അ​മ്മ’​യു​ടെ റി​ഹേ​ഴ്സ​ൽ കാ​ല​ത്ത് മ​ധു മാ​സ്റ്റ​ർ പ​ക​ർ​ന്നു​ത​ന്ന രാ​ഷ്ട്രീ​യ​പാ​ഠ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ​യാ​ണ് കോ​ഴി​ക്കോ​ട​ൻ അ​ര​ങ്ങി​​ന്റെ പ​ല കാ​ണാ​ക്ക​ഥ​ക​ളും മ​ന​സ്സി​ലാ​ക്കു​ന്ന​ത്. കെ.​ടി. മു​ഹ​മ്മ​ദി​നെ നേ​രി​ൽ കാ​ണു​ന്ന​തും അ​റി​യു​ന്ന​തും അ​ങ്ങ​നെ​യാ​ണ്. അ​ദ്ദേ​ഹംകൂ​ടി പ​ങ്കാ​ളി​യാ​യ അ​ര​ങ്ങി​ലെ സ​ത്യാ​ന്വേ​ഷ​ണ പ​രീ​ക്ഷ​ണ​ങ്ങ​ളി​ൽ ഒ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു നാ​ലുപേ​ർ ഒ​ന്നി​ച്ചെ​ഴു​തി​യ ‘വ​ഴി​യ​മ്പ​ലം’. അ​ങ്ങ​നെ​യൊ​രു പ​രീ​ക്ഷ​ണം മ​ല​യാ​ള നാ​ട​ക ച​രി​ത്ര​ത്തി​ൽ മ​റ്റൊ​ന്നു​ണ്ടാ​യ​താ​യി കേ​ട്ടി​ട്ടി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു.

തി​ക്കോ​ടി​യ​നെ​യും കാ​ണാ​ൻ കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​യ​തും മ​ധു മാ​സ്റ്റ​ർ ത​ന്നെ​യാ​യി​രു​ന്നു. ഊ​ഷ്മ​ള​മാ​യി​രു​ന്ന ഒ​രു സൗ​ഹൃ​ദ​മാ​യി​രു​ന്നു അ​ത്. ‘വ​ഴി​യ​മ്പ​ല’​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച് ചോ​ദി​ച്ച​പ്പോ​ൾ അ​തൊ​ക്കെ ഓ​രോ​രോ കാ​ല​ത്തി​​ന്റെ സ​ന്ത​തി​ക​ൾ എ​ന്ന മ​ട്ടി​ലാ​യി​രു​ന്നു പ്ര​തി​ക​ര​ണം. എം.​ടി, കെ.​ടി, തി​ക്കോ​ടി​യ​ൻ, ടി. ​ദാ​മോ​ദ​ര​ൻ തു​ട​ങ്ങി നാ​ലുപേ​ർ പ​ങ്കാ​ളി​യാ​യ ഒ​ര​പൂ​ർ​വ നാ​ട​ക​മാ​യി​ട്ടും ‘വ​ഴി​യ​മ്പ​ലം’ എ​ന്തേ അ​ത് അ​ച്ച​ടി​ക്ക​പ്പെ​ടാ​തെ പോ​യി എ​ന്ന​ത് അ​ത്ഭു​ത​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രു​ന്നു. നാ​ട​ക​ത്തി​ന് പൊ​തു​വി​ൽ ആ​ഴ്ച​പ്പ​തി​പ്പു​ക​ളി​ലും ആ​സ്ഥാ​ന പ്ര​സാ​ധ​ക​നി​ല​യ​ങ്ങ​ളു​ടെ അ​ല​മാ​ര​ക​ളി​ലും കാ​ര്യ​മാ​യ ഒ​രി​ട​മി​ല്ല എ​ന്ന വ​സ്തു​ത അ​ന്നേ ച​ർ​ച്ച​ചെ​യ്യ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. അ​ച്ച​ടി​സാ​ഹി​ത്യം എ​ന്ന നി​ല​ക്ക് ക​വി​ത​യും ചെ​റു​ക​ഥ​യും നോ​വ​ലും ക​ഴി​ഞ്ഞ് നാ​ലാ​മ​ത് ഒ​രു ‘ദ​ലി​താ’​വ​സ്ഥ​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു നാ​ട​കം.

എ​ൺ​പ​തു​ക​ളു​ടെ തു​ട​ക്ക​ത്തി​ൽ ‘മാ​തൃ​ഭൂ​മി’ വാ​രാ​ന്ത​പ്പ​തി​പ്പി​​ന്റെ ചു​മ​ത​ല​യി​ലാ​യി​രു​ന്ന വി.​ആ​ർ. ഗോ​വി​ന്ദ​നു​ണ്ണി​യാ​ണ് ‘വ​ഴി​യ​മ്പ​ല’​ത്തി​​ന്റെ അ​ദൃ​ശ്യ​ത​ക്ക് മ​റ്റൊ​രു കാ​ണാ​ക്കാ​ര​ണ​മു​ണ്ടെ​ന്ന് പ​റ​ഞ്ഞു​ത​ന്ന​ത്. ആ ​നാ​ട​കം ക​ണ്ട​വ​രി​ൽ ഒ​രാ​ളാ​യി​രു​ന്നു അ​ദ്ദേ​ഹം. അ​റു​പ​തു​ക​ളി​ലെ കോ​ഴി​ക്കോ​ട​ൻ നാ​ട​ക സാം​സ്കാ​രി​ക ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ ഇ​ണ​ക്ക​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കും പി​ണ​ക്ക​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കും അ​ത് വെ​ളി​ച്ചം വീ​ശി. ‘വ​ഴി​യ​മ്പ​ലം’ ത​മ​സ്ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു പോ​കാ​നു​ള്ള കാ​ര​ണ​മാ​യി, അ​തു​വ​രെ കേ​ട്ടി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത മ​റ്റൊ​രു നാ​ട​കം അ​പ്പോ​ൾ ഉ​യ​ർ​ന്നു​വ​ന്നു: ‘ഉ​ട​ഞ്ഞ വി​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ൾ’. 1964ലെ ​ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി​യു​ടെ പി​ള​ർ​പ്പി​​ന്റെ പ​ശ്ചാ​ത്ത​ല​ത്തി​ൽ ഒ​രു വെ​ളി​ച്ച​പ്പാ​ടി​​ന്റെ ജീ​വി​ത​ദു​ര​ന്തം ആ​വി​ഷ്ക​രി​ച്ച ടി. ​ദാ​മോ​ദ​ര​ൻ മാ​സ്റ്റ​റു​ടെ നാ​ട​ക​മാ​യി​രു​ന്നു അ​ത്.

അ​തു​വ​രെ താ​ൻ ആ​രാ​ധി​ച്ചു​പോ​ന്ന ദേ​വീ വി​ഗ്ര​ഹ​ത്തി​നു മു​ന്നി​ൽ ചെ​ന്ന് തെ​റി​വി​ളി​ച്ച്, ത​ല വെ​ട്ടി​പ്പൊ​ളി​ച്ച്, വി​ഗ്ര​ഹ​ത്തി​ലേ​ക്ക് ചോ​ര തു​പ്പി മ​രി​ച്ചു​വീ​ഴു​ന്ന ഒ​രു വെ​ളി​ച്ച​പ്പാ​ടാ​യി​രു​ന്നു ‘ഉ​ട​ഞ്ഞ വി​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ളി’​ലെ കേ​ന്ദ്ര ക​ഥാ​പാ​ത്രം. മീ​ഞ്ച​ന്ത​യി​ലെ പ​ഴ​യ ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​രു​ടെ കൂ​ട്ടാ​യ്മ​യാ​യ ‘ക​ലാ​സാ​ഗ​ർ’ അ​വ​ത​രി​പ്പി​ച്ച നാ​ട​ക​ത്തി​ന് കാ​സിം ഭാ​യ് എ​ഴു​തി​യ പാ​ട്ടു​ക​ൾ​ക്ക് ബാ​ബു​രാ​ജാ​ണ് സം​ഗീ​തം പ​ക​ർ​ന്ന​ത്. കോ​ഴി​ക്കോ​ട് അ​ബ്ദു​ൽ ഖാ​ദ​ർ പാ​ടി. ചേ​മ​ഞ്ചേ​രി നാ​രാ​യ​ണ​ൻ നാ​യ​ർ ആ​ദ്യ​കാ​ല​ത്ത് വെ​ളി​ച്ച​പ്പാ​ടാ​യി. പി​ന്നീ​ട​ത് ബാ​ല​ൻ കെ. ​നാ​യ​ർ ചെ​യ്തു തു​ട​ങ്ങി. കു​തി​ര​വ​ട്ടം പ​പ്പു​വും വാ​സു പ്ര​ദീ​പും ശാ​ന്താ​ദേ​വി​യു​മൊ​ക്കെ അ​ര​ങ്ങി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. എ​ന്നാ​ൽ, ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി പി​ള​ർ​പ്പി​നെ തു​ട​ർ​ന്നു​ണ്ടാ​യ ഭി​ന്ന​ത​ക​ളി​ൽ ക​ലാ​സാ​ഗ​ർ ക​ടു​ത്ത പ്ര​തി​സ​ന്ധി​ക​ൾ നേ​രി​ട്ടു. പു​രോ​ഗ​മ​ന ക​ലാ​സാ​ഹി​ത്യ സം​ഘം ആ ​നാ​ട​കം ഏ​റ്റെ​ടു​ക്കാ​നു​ള്ള ഒ​രു നി​ർ​ദേ​ശം വ​ന്നി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കി​ലും, നാ​ട​കം വാ​യി​ച്ച ഇ.​എം.​എ​സ് വെ​ളി​ച്ച​പ്പാ​ടി​​ന്റെ മ​ക​​ന്റെ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ൽ ചി​ല തി​രു​ത്തു​ക​ൾ വ​രു​ത്ത​ണ​മെ​ന്ന് നി​ർ​ദേ​ശി​ച്ച​ത് ര​ച​യി​താ​വും സം​വി​ധാ​യ​ക​നു​മാ​യ ടി. ​ദാ​മോ​ദ​ര​ൻ മാ​സ്റ്റ​ർ​ക്ക് സ്വീ​കാ​ര്യ​മാ​യി​ല്ല. അ​ങ്ങ​നെ അ​ത് ന​ട​ക്കാ​തെ പോ​യി.

പി​ന്നീ​ട് വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ൾ​ക്കു ശേ​ഷം പ്ര​ഫ​ഷ​ന​ൽ ആ​യി അ​വ​ത​രി​പ്പി​ക്കാ​നാ​യി ‘ഉ​ട​ഞ്ഞ വി​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ൾ’ ഏ​റ്റെ​ടു​ക്കാ​ൻ ന​ട​ൻ ബാ​ല​ൻ കെ. ​നാ​യ​രു​ടെ സു​ഭാ​ഷ് തി​യ​റ്റേ​ഴ്സ് മു​ന്നോ​ട്ടു​വ​ന്നു. കോ​ഴി​ക്കോ​ട് ടൗ​ൺ​ഹാ​ളി​ൽ നാ​ട​ക​ത്തി​​ന്റെ ഡ്ര​സ് റി​ഹേ​ഴ്സ​ൽ ന​ട​ക്കു​ന്ന വേ​ള​യി​ൽ അ​തി​​ന്റെ ക്ലൈ​മാ​ക്സ് ഒ​ന്നു മ​യ​പ്പെ​ടു​ത്ത​ണം, തി​രു​ത്ത​ണം എ​ന്ന നി​ർ​ദേ​ശം ഉ​യ​ർ​ന്നു​വ​ന്നു. ബാ​ല​ൻ കെ. ​നാ​യ​ർ​ക്ക് വേ​ണ്ടി തി​ക്കോ​ടി​യ​ൻ, എം.​വി. ദേ​വ​ൻ, എം.​ടി. വാ​സു​ദേ​വ​ൻ നാ​യ​ർ, ജി. ​അ​ര​വി​ന്ദ​ൻ എ​ന്നി​വ​ർ ചേ​ർ​ന്നാ​ണ് ആ ​ആ​വ​ശ്യ​മു​ന്ന​യി​ച്ച​ത്. വെ​ളി​ച്ച​പ്പാ​ട് ദേ​വീ വി​ഗ്ര​ഹ​ത്തി​ൽ തു​പ്പു​ന്ന​തും തെ​റി​വി​ളി​ക്കു​ന്ന​തു​മാ​യ ക്ലൈ​മാ​ക്സ് ‘റി​പ്പ​ൾ​സീ​വ്’ ആ​ണെ​ന്നും അ​തു ക​ണ്ടാ​ൽ കൊ​ല്ലം, ആ​ല​പ്പു​ഴ ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളി​ൽ​നി​ന്നും ഉ​ത്സ​വ​പ്പ​റ​മ്പു​ക​ളി​ലേ​ക്ക് നാ​ട​കം ബു​ക്ക് ചെ​യ്യാ​ൻ വ​രു​ന്ന​വ​ർ​ക്ക് അ​ത് ഇ​ഷ്ട​പ്പെ​ടി​ല്ലെ​ന്നും അ​തു​കൊ​ണ്ട് ക്ലൈ​മാ​ക്സ് മാ​റ്റ​ണം എ​ന്നു​മാ​യി​രു​ന്നു തി​രു​ത്ത​ൽ​വാ​ദി​ക​ൾ ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ട​ത്.

നാ​ട​കാ​വ​ത​ര​ണ​ത്തി​​ന്റെ അ​വ​സാ​ന നി​മി​ഷം ക്ലൈ​മാ​ക്സ് മാ​റ്റാ​നാ​വി​ല്ലെ​ന്ന നി​ല​പാ​ടാ​യി​രു​ന്നു ദാ​മോ​ദ​ര​ൻ മാ​സ്റ്റ​റു​ടേ​ത്. അ​പ്പോ​ഴാ​ണ് ബാ​ല​ൻ കെ. ​നാ​യ​ർ വ​ള​രെ സെ​ന്റി​മെ​ന്റ​ലാ​യ അ​പേ​ക്ഷ​യു​മാ​യി മു​ന്നി​ട്ടു​വ​രു​ന്ന​ത്: ‘‘മാ​ഷ് ക്ക് ​ജീ​വി​യ്ക്കാ​ൻ ഒ​രു തൊ​ഴി​ലു​ണ്ട്. സു​ഭാ​ഷ് തി​യ​റ്റേ​ഴ്സി​ന് നാ​ല് ബു​ക്കി​ങ് കി​ട്ടി​യി​ട്ട് വേ​ണം മു​ന്നോ​ട്ടു​പോ​കാ​ൻ. നാ​ട​കം കാ​ണാ​ൻ കൊ​ല്ല​ത്തുനി​ന്നും ആ​ല​പ്പു​ഴ​നി​ന്നും ഒ​രു സം​ഘം വ​രു​ന്നു​ണ്ട്, അ​ത് മു​ട​ക്ക​രു​ത്’’ എ​ന്ന്. ആ​ത്മ​മി​ത്ര​മാ​യ ബാ​ല​ൻ കെ. ​നാ​യ​ർ​ക്കു​വേ​ണ്ടി ത​​ന്റെ നാ​ട​ക​ത്തി​​ന്റെ ക്ലൈ​മാ​ക്സ് മ​യ​പ്പെ​ടു​ത്തി തി​രു​ത്താ​ൻ മാ​സ്റ്റ​ർ സ​മ്മ​തി​ച്ചു.

എം.​ടി. വാസുദേവൻ നായർ,കെ.​ടി. മു​ഹ​മ്മ​ദ്

പ്ര​ശ്നം അ​വി​ടെ അ​വ​സാ​നി​ച്ചി​ല്ല. ‘റി​പ്പ​ൾ​സീ​വ്’ എ​ന്നു പ​റ​ഞ്ഞ് ‘നാ​ൽ​വ​ർ സം​ഘം’ തി​രു​ത്തി​ച്ച അ​തേ ക്ലൈ​മാ​ക്സ് ഒ​രു വ​ർ​ഷ​ത്തി​ന​കം പു​റ​ത്തു​വ​ന്ന എം.​ടി​യു​ടെ ആ​ദ്യ സം​വി​ധാ​ന സം​രം​ഭ​മാ​യ ‘നി​ർ​മാ​ല്യ’​ത്തി​ൽ കൂ​ടു​വി​ട്ട് കൂ​ടു​മാ​റി​യെ​ത്തി. അ​ത്ത​ര​മൊ​രു അ​ന്ത്യം ‘നി​ർ​മാ​ല്യ’​ത്തി​ന് ആ​സ്പ​ദ​മാ​യ ‘പ​ള്ളി​വാ​ളും കാ​ൽ​ച്ചി​ല​മ്പും’ എ​ന്ന എം.​ടി​യു​ടെ ക​ഥ​യി​ൽ​പോ​ലും ഇ​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. ക​ഥ​യി​ലി​ല്ലാ​ത്ത​ത് സി​നി​മ​യാ​ക്കു​മ്പോ​ൾ അ​തി​ൽ വ​ന്നുകൂ​ടേ എ​ന്ന ചോ​ദ്യം ന്യാ​യ​മാ​ണ്. എ​ന്നാ​ൽ, എം.​ടി കൂ​ടി ഉ​ൾ​പ്പെ​ട്ട നാ​ൽ​വ​ർസം​ഘം ‘റി​പ്പ​ൾ​സീ​വ്’ എ​ന്ന് പ​റ​ഞ്ഞു മാ​റ്റി​ച്ച അ​തേ ക്ലൈ​മാ​ക്സ് അ​തി​നെ തു​ട​ർ​ന്ന് അ​ദ്ദേ​ഹം​ത​ന്നെ ചെ​യ്ത സി​നി​മ​യി​ൽ അ​തേ​പ​ടി വ​ന്ന​ത് ആ ​സൗ​ഹൃ​ദ​ങ്ങ​ളി​ൽ നീ​റി​പ്പു​ക​ഞ്ഞു. ഇ​താ​ണ് ദാ​മോ​ദ​ര​ൻ മാ​സ്റ്റ​റു​ടെ നാ​ട​ക​ജീ​വി​ത​ത്തി​ന് തി​ര​ശ്ശീ​ല​യി​ട്ട്, സി​നി​മ​യി​ലേ​ക്ക് ചു​വ​ടു​മാ​റ്റു​ന്ന​തി​ന് ഒ​രു നി​മി​ത്ത​മാ​യ​തെ​ന്ന് എ​ന്നും ആ ​ച​രി​ത്ര​ത്തി​നൊ​പ്പം ന​ട​ന്ന വി.​ആ​ർ. ഗോ​വി​ന്ദ​നു​ണ്ണി പ​റ​ഞ്ഞുത​ന്ന കാ​ണാ​പ്പു​റ ക​ഥ​ക​ളി​ൽനി​ന്നാ​ണ് ഞാ​ന​റി​ഞ്ഞ​ത്.

‘ഉ​ട​ഞ്ഞ വി​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ൾ’ എ​ന്ന നാ​ട​കം നേ​രി​ൽ ക​ണ്ട് ആ ​അ​നു​ഭ​വം രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ ഒ​രേ​യൊ​രു പു​സ്ത​ക​മു​ണ്ട് മ​ല​യാ​ള​ത്തി​ൽ. സം​ഗീ​ത നാ​ട​ക അ​ക്കാ​ദ​മി ചെ​യ​ർ​മാ​ൻ ക​രി​​െവ​ള്ളൂ​ർ മു​ര​ളി എ​ഴു​തി​യ ‘നാ​ട​ക​ക്കാ​ര​ൻ എ​ന്ന​നി​ല​യി​ൽ എ​​ന്റെ ജീ​വി​തം’ എ​ന്ന ബൃ​ഹ​ദ് ഗ്ര​ന്ഥ​മാ​ണ​ത്. ക​രി​െവ​ള്ളൂ​രി​ലേ​ക്ക് കേ​ര​ള​ത്തി​​ന്റെ നാ​നാ​ഭാ​ഗ​ത്തു​നി​ന്നും മി​ക​ച്ച നാ​ട​ക​ങ്ങ​ൾ എ​ത്തി​ച്ചി​രു​ന്ന എ​ലൈ​റ്റ് നാ​രാ​യ​ണ​ൻ എ​ന്ന പി.​പി. നാ​രാ​യ​ണ​ൻ എ​ന്ന നാ​ട​ക​പ്രേ​മി​യെ രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്തു​മ്പോ​ഴാ​ണ് ‘ഉ​ട​ഞ്ഞ വി​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ൾ’ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​​ന്റെ കാ​ഴ്ചാ​നു​ഭ​വ​മാ​യി മാ​റു​ന്ന​ത്. 1971 മു​ത​ൽ 1974 വ​രെ​യാ​യി​രു​ന്നു എ​ലൈ​റ്റ് നാ​ട​ക​ക്കാ​ലം. ആ​ദ്യ നാ​ട​കം പി​ൽ​ക്കാ​ല​ത്ത് ഐ.​വി. ശ​ശി​യു​ടെ സി​നി​മ​ക​ളി​ലൂ​ടെ പ്ര​ശ​സ്ത​നാ​യി മാ​റി​യ ടി. ​ദാ​മോ​ദ​ര​​ന്റെ ‘ഉ​ട​ഞ്ഞ വി​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ൾ’. അ​വ​ത​ര​ണം കൃ​ഷ്ണ​രാ​ജു​വി​​ന്റെ ‘രാ​ജാ തി​യ​റ്റേ​ഴ്സ്’. ആ​യി​ട​ക്ക് കോ​ഴി​ക്കോ​ട്ടു​നി​ന്ന് നാ​ട്ടി​ൽ വ​ന്ന ടി. ​കു​ഞ്ഞി​രാ​മേ​ട്ട​നോ​ട് ഞാ​ൻ നാ​ട​ക​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച് ചോ​ദി​ച്ചു. മീ​ഞ്ച​ന്ത​യി​ൽ പാ​ർ​ട്ടി പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​ർ ന​ട​ത്തു​ന്ന ക​ലാ​സാ​ഗ​ർ മ്യൂ​സി​ക് ക്ല​ബി​​ന്റെ സെ​ക്ര​ട്ട​റി​യും അ​വ​രു​ടെ നാ​ട​ക​കൃ​ത്തും സം​വി​ധാ​യ​ക​നു​മാ​ണ് ടി. ​ദാ​മോ​ദ​ര​ൻ മാ​ഷ് എ​ന്ന് കു​ഞ്ഞി​രാ​മേ​ട്ട​ൻ പ​റ​ഞ്ഞു. അ​മ​ച്വ​ർ നാ​ട​ക​ട്രൂ​പ് ആ​ണ് ക​ലാ​സാ​ഗ​ർ. പ​ക്ഷേ, രാ​ജാ തി​യ​റ്റേ​ഴ്സ് പു​തി​യ ട്രൂ​പ്പാ​ണ്. ചൂ​ട​ൻ എ​ന്നൊ​ക്കെ​യാ​ണ് ദാ​മോ​ദ​ര​നെ ആ​ളു​ക​ള് വി​ളി​ക്കു​ക. പ​ക്ഷേ നാ​ട​കം കി​ടി​ല​നാ​യി​രി​ക്കും.

കു​ഞ്ഞി​രാ​മേ​ട്ട​​ന്റെ പ്ര​വ​ച​ന​മാ​ണ് സ​ത്യ​മാ​യി​ത്തീ​ർ​ന്ന​ത്. നാ​ട​കം കി​ടി​ല​നാ​യി​രു​ന്നു. ‘ഉ​ട​ഞ്ഞ വി​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ൾ’ കേ​വ​ലം ഒ​രു നാ​ട​ക​ത്തി​​ന്റെ പേ​രു മാ​ത്ര​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. നാ​ട​ക സ​ങ്ക​ൽ​പ​ങ്ങ​ളു​ടെ വി​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ളെ​യാ​ണ് അ​ത് അ​ടി​ച്ചു​ട​ച്ച​ത്. കെ.​ടി, തി​ക്കോ​ടി​യ​ൻ നാ​ട​ക​ങ്ങ​ളു​മാ​യി വ​രു​ന്ന കോ​ഴി​ക്കോ​ട​ൻ ട്രൂ​പ്പു​ക​ളി​ൽ​നി​ന്ന് വ്യ​ത്യ​സ്ത​മാ​യി പു​തി​യ ഒ​രു ശ​ബ്ദ​വും ശൈ​ലി​യു​മാ​യി​രു​ന്നു. പ്ര​ധാ​ന വേ​ഷ​ത്തി​ൽ അ​ര​ങ്ങി​ൽ ക​ത്തി ജ്വ​ലി​ക്കാ​ൻ ക​ഴി​വു​ള്ള ബാ​ല​ൻ കെ. ​നാ​യ​ർ, ക​ഥ​യു​ടെ ഗ​തി​യെ ത​ന്നെ നി​യ​ന്ത്രി​ക്കു​ന്ന ഭ്രാ​ന്ത​​ന്റെ വേ​ഷ​ത്തി​ൽ ന​ട​നും നാ​ട​ക​കൃ​ത്തും സം​വി​ധാ​യ​ക​നു​മെ​ല്ലാ​മാ​യി അ​ന്നു ത​ന്നെ പ്ര​സി​ദ്ധ​നാ​യി​രു​ന്ന വാ​സു പ്ര​ദീ​പ്, പി​ന്നെ കു​ഞ്ഞാ​വ, ക​വി മു​ഹ​മ്മ​ദ്, കു​േ​ട്ട്യ​ട​ത്തി വി​ലാ​സി​നി, ശാ​ന്താ​ദേ​വി തു​ട​ങ്ങി​യ അ​ഭി​നേ​താ​ക്ക​ളു​ടെ വ​ൻ​നി​ര.

നാ​ട​കം എ​ന്ന ക​ലാ​രൂ​പ​ത്തി​​ന്റെ ഏ​റ്റ​വും വ​ലി​യ ശ​ക്തി​യാ​യ ‘അ​ഭി​ന​യ ക​ല'​യു​ടെ അ​ര​ങ്ങി​ലെ സ്ഫോ​ട​നം​ത​ന്നെ​യാ​ണ് ന​ട​ന്ന​ത്. ‘നി​ഴ​ലാ​ട്ടം’, ‘പ​ണി​മു​ട​ക്ക്’ എ​ന്നീ പി.​എ​ൻ. മേ​നോ​ൻ സി​നി​മ​ക​ളി​ലൂ​ടെ അ​തി​ന​കം ശ്ര​ദ്ധേ​യ​നാ​യി മാ​റി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞ ബാ​ല​ൻ കെ. ​നാ​യ​രും വാ​സു പ്ര​ദീ​പും അ​ഭി​ന​യ​ത്തി​ൽ മ​ത്സ​രം​ത​ന്നെ​യാ​യി​രു​ന്നു. 'സൃ​ഷ്ടി’​യി​ൽ ആ​ദ്യ സ്റ്റേ​ജു​ക​ളി​ൽ നാ​ട​ക​കൃ​ത്ത് വേ​ണു​ഗോ​പാ​ല​നാ​യി ബാ​ല​ൻ കെ. ​നാ​യ​രാ​യി​രു​ന്നു. അ​തി​ൽ പ​ക​രം ആ​ളെ ​െവ​ച്ചാ​ണ് അ​ദ്ദേ​ഹം രാ​ജാ തി​യ​റ്റേ​ഴ്സി​ലേ​ക്ക് വ​ന്ന​ത്. ‘ഉ​ട​ഞ്ഞ വി​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ൾ’ നാ​ട​ക​ത്തി​​ന്റെ വി​ജ​യം എ​ലൈ​റ്റ് നാ​ട​കസം​രം​ഭ​ത്തി​​ന്റെ വി​ജ​യ​മാ​യി​രു​ന്നു. നാ​ട​ക​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് ടി​ക്ക​റ്റെ​ടു​ക്കാ​നും കാ​ണാ​നും വ​രാ​നും ജ​നം തി​ര​ക്ക് കൂ​ട്ടി. (പേ​ജ് 82-83, നാ​ട​ക​ക്കാ​ര​ൻ ക​രി​​െവ​ള്ളൂ​ർ മു​ര​ളി, ഡി​സം​ബ​ർ ബു​ക്സ്, പ​യ്യ​ന്നൂ​ർ, 2024).

‘ഉ​ട​ഞ്ഞ വി​ഗ്ര​ഹ’ങ്ങ​ളു​ടെ ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി ബ​ന്ധ​വും അ​ത് ബാ​ല​ൻ കെ. ​നാ​യ​രു​ടെ സു​ഭാ​ഷ് തി​യ​റ്റേ​ഴ്സ് ഒ​രു പ്ര​ഫ​ഷ​ന​ൽ നാ​ട​ക​മാ​യി എ​​ടു​ക്കു​ന്ന​തി​നു മു​മ്പു​ള്ള കാ​ല​ത്തെ​യാ​ണ് ക​രി​​െവ​ള്ളൂ​ർ മു​ര​ളി ഇ​വി​ടെ സൂ​ചി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​ത്. അ​ത് 1971 ലാ​ണ് ക​രി​െവ​ള്ളൂ​രി​ൽ എ​ത്തു​ന്ന​ത്. ബാ​ല​ൻ കെ. ​നാ​യ​രു​ടെ സു​ഭാ​ഷ് തി​യ​റ്റേ​ഴ്സ് ‘ഉ​ട​ഞ്ഞ വി​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ൾ’ ഏ​റ്റെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തി​നും മു​മ്പ് ത​ന്നെ വെ​ളി​ച്ച​പ്പാ​ടാ​യി ബാ​ല​ൻ കെ. ​നാ​യ​ർ രം​ഗ​ത്ത് വ​ന്നി​രു​ന്നു. ക​രി​​െവ​ള്ളൂ​ർ ര​ക്ത​സാ​ക്ഷി ന​ഗ​റി​ൽ എ​ലൈ​റ്റ് നാ​രാ​യ​ണ​​ന്റെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ൽ നാ​ട​കം അ​ര​ങ്ങേ​റി​യ​പ്പോ​ൾ വെ​ളി​ച്ച​പ്പാ​ട് ബാ​ല​ൻ കെ. ​നാ​യ​ർ ആ​യി​രു​ന്നു എ​ന്ന് ക​രി​െവ​ള്ളൂ​ർ മു​ര​ളി ഓ​ർ​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്.

തി​ക്കോ​ടി​യ​ൻ,ടി. ​ദാ​മോ​ദ​ര​ൻ

‘വ​ഴി​യ​മ്പ​ല’​ത്തി​ന്റെ ഒ​രു കോ​പ്പി കി​ട്ടു​മോ എ​ന്ന് പി​ന്നെ​യും അ​ന്വേ​ഷി​ച്ച് ന​ട​ന്നി​രു​ന്നു. ഒ​ടു​വി​ൽ ആ​ഹ്വാ​ൻ സെ​ബാ​സ്റ്റ്യ​ന്റെ കൈ​യി​ൽ ഒ​രു കോ​പ്പി ഉ​െ​ണ്ട​ന്ന് വി.​ആ​ർ. ഗോ​വി​ന്ദ​നു​ണ്ണി ക​ണ്ടെ​ത്തി. ചോ​ദി​ച്ചു നോ​ക്കി​യെ​ങ്കി​ലും അ​ത​ദ്ദേ​ഹം കൈ​വി​ട്ടുത​രാ​ൻ ത​യാ​റാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. ത​​ന്റെ ഓ​ർ​മ​ക്കു​റി​പ്പു​ക​ളു​ടെ എ​ഴു​ത്തി​നുശേ​ഷം ത​രാ​മെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു ആ​ഹ്വാ​​ന്റെ മ​റു​പ​ടി. ’ദേ​ശ​പോ​ഷി​ണി’​ക്ക് വേ​ണ്ടി ആ ​നാ​ട​കം അ​വ​ത​രി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു എ​ന്ന് കേ​ട്ട് അ​വി​ടെ​നി​ന്നും എ​ന്തെ​ങ്കി​ലും വി​വ​രം കി​ട്ടു​മോ എ​ന്ന് നാ​ട​ക​കൃ​ത്തും സം​വി​ധാ​യ​ക​നും ദേ​ശ​പോ​ഷി​ണി പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​നു​മാ​യ എ.​ ര​ത്നാ​ക​ര​ൻ വ​ഴി അ​ന്വേ​ഷി​ച്ചെ​ങ്കി​ലും അ​ത് ക​ണ്ടെ​ടു​ക്കാ​നാ​യി​ല്ല.

2002ലാ​ണ് എം.​ടി​യും എം.​വി. ദേ​വ​നും ത​മ്മി​ൽ വാ​ഗ്വാ​ദ​മു​ണ്ടാ​കു​ന്ന​തും അ​ത് കോ​ട​തി ന​ട​പ​ടി​ക​ളി​ലേ​ക്ക് നീ​ങ്ങു​ന്ന​തും എം.​ടി​യു​ടെ സാ​ഹി​ത്യ മോ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ച് സാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​ന്മാ​ർ പ​ക്ഷം​പി​ടി​ച്ച്, ചേ​രി​തി​രി​ഞ്ഞ് പോ​ർ​വി​ളി​ക​ളു​ണ്ടാ​കു​ന്ന​തും. അ​തി​നി​ട​യി​ൽ എം.​വി. ദേ​വ​ൻ ടി. ​ദാ​മോ​ദ​ര​ൻ മാ​സ്റ്റ​റെ വീ​ട്ടി​ലേ​ക്ക് ഫോ​ൺ വി​ളി​ച്ച് ആ ​കേ​സി​ൽ ത​നി​ക്ക് അ​നു​കൂ​ല​മാ​യി സാ​ക്ഷി​യാ​യി ‘ഉ​ട​ഞ്ഞ വി​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ളു​ടെ’ ക്ലൈ​മാ​ക്സ് മോ​ഷ​ണം പ​റ​യാ​ൻ അ​ഭ്യ​ർ​ഥി​ച്ചു. എ​ന്നാ​ൽ, മാ​സ്റ്റ​ർ ആ ​അ​ഭ്യ​ർ​ഥ​ന നി​ര​സി​ച്ചു: ‘‘അ​ക്കാ​ര്യം അ​റി​യാ​മാ​യി​രു​ന്നി​ട്ടും നാ​ലു പ​തി​റ്റാ​ണ്ട് നി​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ മി​ണ്ടാ​തി​രു​ന്ന​താ​ണ് എം.​ടി ചെ​യ്ത കു​റ്റ​ത്തേ​ക്കാ​ൾ വ​ലി​യ കു​റ്റ​മാ​യി ഞാ​ൻ കാ​ണു​ന്ന​ത്. അ​തി​​ന്റെ പേ​രി​ൽ ഇ​ത്ര​യും കാ​ലം മി​ണ്ടാ​തി​രു​ന്ന നി​ങ്ങ​ൾ​ക്കു​വേ​ണ്ടി അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടി​ക്കാ​ൻ എ​നി​ക്ക് താ​ൽ​പ​ര്യ​മി​ല്ല. എ​ന്നെ അ​തി​ന് വി​ളി​യ്ക്ക​ണ്ട’’ എ​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു മ​റു​പ​ടി. അ​ത​വി​ടെ തീ​ർ​ന്നി​ല്ല, വ്യ​ക്തി​പ​ര​മാ​യി സൗ​ഹൃ​ദ​മി​ല്ലാ​ത്ത ര​ണ്ടു​പേ​ർ കൂ​ടി എം.​വി. ദേ​വ​ന് വേ​ണ്ടി സം​സാ​രി​ക്കാ​ൻ ദാ​മോ​ദ​ര​ൻ മാ​സ്റ്റ​റെ വി​ളി​ച്ചു: സു​കു​മാ​ർ അ​ഴീ​ക്കോ​ടും കെ.​പി. അ​പ്പ​നും. ആ ​യു​ദ്ധം അ​ത്ര​മേ​ൽ വി​പു​ല​മാ​യി​രു​ന്നു. ര​ണ്ടുപേ​രോ​ടും ദേ​വ​നോ​ട് പ​റ​ഞ്ഞ അ​തേ മ​റു​പ​ടി ആ​വ​ർ​ത്തി​ക്കു​ക​യാ​ണ് മാ​സ്റ്റ​ർ ചെ​യ്ത​ത്. എം.​ടി. വാ​സു​ദേ​വ​ൻ നാ​യ​ർ/ എം.​വി. ദേ​വ​ൻ ത​ർ​ക്കം കോ​ട​തി​യി​ൽ എ​ത്തി​യ​പ്പോ​ൾ സ​ക​ല മാ​ധ്യ​മ​ങ്ങ​ളും പ​ക്ഷം​പി​ടി​ച്ച് വ​ലി​യ ച​ർ​ച്ച​യാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. സു​കു​മാ​ർ അ​ഴീ​ക്കോ​ട് അ​ന്ന് സ​മ​കാ​ലി​ക മ​ല​യാ​ള​ത്തി​ൽ എ​ഴു​തി:

‘‘ദേ​വ​​ന്റെ ആ​ക്ഷേ​പം എം.​ടി​യു​ടെ മി​ക്ക കൃ​തി​ക​ളും മോ​ഷ​ണ സ്വ​ഭാ​വം ക​ല​ർ​ന്ന​താ​ണ് എ​ന്ന​താ​ണ​ല്ലോ. കോ​ട​തി മോ​ഷ​ണ​ത്തെ കാ​ണു​ന്ന​തും സാ​ഹി​ത്യ വി​മ​ർ​ശ​ക​ർ മോ​ഷ​ണ​ത്തെ കാ​ണു​ന്ന​തും ര​ണ്ടു ത​ര​ത്തി​ലാ​ണ്. എ​ഴു​ത്തു​കാ​രാ​യ ഞ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ലെ അ​നു​ക​ര​ണ​ത്തി​നും അ​പ​ഹ​ര​ണ​ത്തി​നും ആ​ന​ന്ദ​വ​ർ​ധ​നാ​ചാ​ര്യ​ർ എ​ത്ര​യോ നൂ​റ്റാ​ണ്ടു​ക​ൾ​ക്കു മു​മ്പ് അ​തി​രു​ക​ൾ ക​ൽ​പി​ച്ചു ​െവ​ച്ചു ത​ന്നി​ട്ടു​ണ്ട്. കോ​ട​തി​ക്ക് ആ​ന​ന്ദ​വ​ർ​ധ​ന​ൻ അ​തോ​റി​ട്ടി​യ​ല്ല. ആ​ന​ന്ദ​വ​ർ​ധ​ന​ന് എ​ല്ലാ മോ​ഷ​ണ​വും കൊ​ള്ള​രു​താ​ത്ത ക​ർ​മ​മ​ല്ല. അ​പ​ഹ​രി​ച്ച വ​സ്തു​വി​ന് പു​തി​യ ജീ​വ​ൻ ന​ൽ​കാ​ൻ എ​ഴു​ത്തു​കാ​ര​ന് ക​ഴി​ഞ്ഞാ​ൽ അ​ത് ഞ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് ഉ​ത്ത​മ സാ​ഹി​ത്യ​മാ​ണ്. അ​വി​ടെ മോ​ഷ​ണ​വാ​ദ​ത്തി​ന് നി​ൽ​ക്ക​ക്ക​ള്ളി​യി​ല്ല. ഈ ​തീ​രു​മാ​ന​ത്തി​ലെ​ത്താ​ൻ വ​ള​രെ കാ​ലം പി​ടി​ച്ചേ​ക്കും... അ​തുകൊ​ണ്ട് എം.​ടി അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന് ഇ​ക്കാ​ര്യ​ത്തി​ൽ തീ​വ്ര​മാ​യി പ്ര​തി​ക​രി​ക്കാ​ൻ എ​ന്തെ​ല്ലാം ന്യാ​യ​ങ്ങ​ൾ ഉ​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും ഈ ​ത​ർ​ക്കം കോ​ട​തി​യി​ൽ എ​ത്തി​ച്ച​ത് അ​വി​വേ​ക​മാ​യി​പ്പോ​യി എ​ന്നാ​ണ് എ​ഴു​ത്തു​കാ​രാ​യ ഞ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് ഒ​രേ മ​ന​സ്സോ​ടെ തോ​ന്നു​ന്ന​ത്.’’

അ​തേ ല​ക്കം ‘മ​ല​യാ​ളം’ വാ​രി​ക​യി​ൽ കെ.​പി. അ​പ്പ​ൻ ആ​റ്റി​ക്കു​റു​ക്കി ത​​ന്റെ നി​ല​പാ​ട് വ്യ​ക്ത​മാ​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്: ‘‘സാ​ഹി​ത്യ​ലോ​ക​ത്തി​ലെ വി​വാ​ദ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് ആ ​ലോ​ക​ത്തി​ൽ ​െവ​ച്ചു ത​ന്നെ പ​രി​ഹാ​രം കാ​ണു​ന്ന​താ​ണ് ശ​രി​യാ​യ വ​ഴി. എം.​ടി ആ ​വ​ഴി​ക്ക് ചി​ന്തി​ച്ചു തു​ട​ങ്ങു​മെ​ന്ന് ഞാ​ൻ പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നു. എം.​വി. ദേ​വ​നും എം.​ടി​യും സ്നേ​ഹി​ക്കാ​ൻ വ​ലി​യൊ​രു വി​ട​വി​ട്ടു​കൊ​ണ്ട് പി​ണ​ങ്ങു​ന്ന​ത് കാ​ണാ​നാ​ണ് ഞാ​ൻ ആ​ഗ്ര​ഹി​ക്കു​ന്ന​ത്.’’

വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ൾ​ക്കു ശേ​ഷം കെ.​പി. അ​പ്പ​​ന്റെ വീ​ട്ടി​ൽ ചെ​ന്ന​പ്പോ​ൾ ടി. ​ദാ​മോ​ദ​ര​ൻ മാ​സ്റ്റ​റെ ഒ​പ്പം നി​ർ​ത്താ​ൻ ദേ​വ​നു വേ​ണ്ടി താ​നും അ​ഴീ​ക്കോ​ടും ഇ​ട​പെ​ട്ട​തും അ​ത് ന​ട​ക്കാ​തെ പോ​യ​തും ഓ​ർ​ത്ത് അ​ദ്ദേ​ഹം കു​റേ ചി​രി​ച്ചു. 2010ൽ ​എം.​ടി​യു​ടെ അ​നു​ഗ്ര​ഹ​വാ​ക്യ​ത്തോ​ടെ ആ​ഹ്വാ​ൻ സെ​ബാ​സ്റ്റ്യ​ന്റെ ‘ച​ക്ര​വ​ർ​ത്തി’ എ​ന്ന നാ​ട​ക​സ്മ​ര​ണ പ​ഠ​ന​ങ്ങ​ൾ പു​റ​ത്തു​വ​ന്നു. അ​തി​ൽ ‘വ​ഴി​യ​മ്പ​ല’​ത്തി​​ന്റെ പി​റ​വി ആ​ഹ്വാ​ൻ കു​റി​ച്ചി​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ട്:

‘‘അ​ന്നു​വ​രെ എ​ന്നു​ത​ന്നെ പ​റ​യാം, ലോ​ക​ത്തി​ൽ മ​റ്റൊ​രി​ട​ത്തും സം​ഭ​വി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത, ഒ​ര​ത്ഭു​ത നാ​ട​കാ​വ​ത​ര​ണ​ത്തി​ന് കൂ​ടി ന​മ്മു​ടെ കൊ​ച്ചു കേ​ര​ളം സാ​ക്ഷ്യം​വ​ഹി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. നാ​ല് പ്ര​ഗ​ല്ഭ എ​ഴു​ത്തു​കാ​ർ ചേ​ർ​ന്ന് ഒ​രു നാ​ട​ക​ത്തി​ന് രൂ​പം ന​ൽ​കി. ഒ​രു സ​മ്പൂ​ർ​ണ നാ​ട​ക​ത്തി​ന്, അ​ന്നു​വ​രെ നാ​ട​ക​മെ​ഴു​തി​യി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത പ്ര​ശ​സ്ത സാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​നാ​യ എം.​ടി. വാ​സു​ദേ​വ​ൻ നാ​യ​രു​ടെ ചെ​റു​ക​ഥ​യാ​യ ‘മു​സാ​വ​രി ബം​ഗ്ലാ​വ്’ ര​ണ്ട​ര മ​ണി​ക്കൂ​ർ നീ​ണ്ടു​നി​ൽ​ക്കു​ന്ന നാ​ട​ക​മാ​ക്കാ​ൻ മ്യൂ​സി​ക്ക​ൽ തി​യ​റ്റേ​ഴ്സ് തീ​രു​മാ​നി​ച്ച​പ്പോ​ഴാ​യി​രു​ന്നു അ​ത് സം​ഭ​വി​ച്ച​ത്. സ്പോ​ർട്സ്മാനും ക​മ​​േന്റ​​റ്റ​റും നാ​ട​കപ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​നും തി​ര​ക്ക​ഥാ​കൃ​ത്തു​മാ​യ ടി. ​ദാ​മോ​ദ​ര​നും ഞാ​നു​മാ​ണ് എം.​ടി​യെ ‘മു​സാ​വ​രി ബം​ഗ്ലാ​വ്’ നാ​ട​ക​മാ​ക്കാ​ൻ സ​മീ​പി​ച്ച​ത്... എ​ന്നാ​ൽ, എം.​ടി അ​തി​നോ​ട് യോ​ജി​ച്ചി​ല്ല. തു​ട​ർ​ന്നു​ള്ള ച​ർ​ച്ച​യി​ലാ​ണ് നാ​ലുപേ​ർ ചേ​ർ​ന്നെ​ഴു​തി​യ നാ​ട​കം എ​ന്ന ആ​ശ​യം ഉ​രു​ത്തി​രി​ഞ്ഞു​വ​ന്ന​ത്. (പേ​ജ് 67-68, ച​ക്ര​വ​ർ​ത്തി, ആ​ഹ്വാ​ൻ സെ​ബാ​സ്റ്റ്യ​ൻ, സെ​ന്റ് ജൂ​ഡ് ബു​ക്സ്, കോ​ഴി​ക്കോ​ട്, 2010).

ത​​ന്റെ പു​സ്ത​ക​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച് അ​ന്ന് ‘ചി​ത്ര​ഭൂ​മി’​യി​ൽ ഞാ​ൻ എ​ഴു​തി​വ​ന്നി​രു​ന്ന കോ​ള​ത്തി​ൽ എ​ന്തെ​ങ്കി​ലും എ​ഴു​ത​ണം എ​ന്നാ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ട് ആ​ഹ്വാ​ൻ സെ​ബാ​സ്റ്റ്യ​ൻ ത​​ന്റെ പു​സ്ത​കം എ​നി​ക്ക് കൊ​ടു​ത്ത​യ​ച്ചി​രു​ന്നു. എ​ഴു​തു​ക​യും ചെ​യ്തു: നാ​ട​ക​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി സ​മ​ർ​പ്പി​ച്ച ജീ​വി​ത​ങ്ങ​ൾ ച​രി​ത്ര​ത്തി​ൽ അ​ദൃ​ശ്യ​രാ​യി​പ്പോ​കു​ന്ന​തി​​ന്റെ വൈ​പ​രീ​ത്യം ‘ച​ക്ര​വ​ർ​ത്തി’ ഓ​ർ​മി​പ്പി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്ന്. അ​തു വാ​യി​ച്ച് വ​ള​രെ വി​കാ​ര​ഭ​രി​ത​നാ​യി അ​ദ്ദേ​ഹം എ​ന്നെ കാ​ണാ​ൻ ‘മാ​തൃ​ഭൂ​മി’​യി​ൽ തേ​ടി​വ​ന്നു. കൈ​ക​ൾ നെ​ഞ്ചി​നോ​ട് ചേ​ർ​ത്തു​പി​ടി​ച്ച് എ​ഴു​തി​യ വാ​ക്കു​ക​ൾ​ക്ക് അ​നു​ഗ്ര​ഹം ചൊ​രി​ഞ്ഞു. ‘വ​ഴി​യ​മ്പ​ല’​ത്തി​​ന്റെ കോ​പ്പി ഒ​ന്നു ത​രു​മോ എ​ന്നു അ​പ്പോ​ഴും ചോ​ദി​ച്ചു. ത​രാം, എ​ന്താ​യാ​ലും ത​രാം എ​ന്നു പ​റ​ഞ്ഞു.

ത​ല​മു​തി​ർ​ന്ന മാ​ധ്യ​മപ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​നും മ​ല​യാ​ള മ​നോ​ര​മ എ​ഡി​റ്റോ​റി​യ​ൽ ഡ​യ​റ​ക്ട​റു​മാ​യി​രു​ന്ന തോ​മ​സ് ജേ​ക്ക​ബ് ത​​ന്റെ ‘ക​ഥ​ക്കൂ​ട്ട്’ എ​ന്ന പം​ക്തി​യി​ലെ ‘പ​ല കൈ​വ​ഴി​ക​ൾ ഒ​രേ പു​ഴ’ എ​ന്ന അ​ധ്യാ​യ​ത്തി​ൽ ‘‘ന​മ്മു​ടെ ഭാ​ഷ​യി​ൽ പ​ല സാ​ഹി​ത്യ ശാ​ഖ​ക​ളി​ലും കൂ​ട്ടു​സം​രം​ഭ​ങ്ങ​ൾ ഉ​ണ്ടാ​യി​ട്ടു​ണ്ട്... നാ​ലുപേ​ർ ചേ​ർ​ന്നെ​ഴു​തി​യ ഒ​രു നാ​ട​ക​ത്തെ​പ്പ​റ്റി കേ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ടോ? അ​ങ്ങ​നെ​യു​മു​ണ്ടാ​യി​ട്ടു​ണ്ട്, ന​മ്മു​ടെ ഭാ​ഷ​യി​ൽ. തി​ക്കോ​ടി​യ​ൻ, കെ.​ടി. മു​ഹ​മ്മ​ദ്, ടി. ​ദാ​മോ​ദ​ര​ൻ, എം.​ടി. വാ​സു​ദേ​വ​ൻ നാ​യ​ർ എ​ന്നി​വ​ർ ഒ​രു​മി​ച്ചെ​ഴു​തി​യ ‘മു​സാ​വ​രി ബം​ഗ്ലാ​വ്’. നാ​ലു ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു നാ​ട​ക​ത്തി​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​ത്. ഓ​രോ​രു​ത്ത​രും ഓ​രോ രം​ഗം വീ​ത​മെ​ഴു​തി. ഒ​രു പ​രീ​ക്ഷ​ണ നാ​ട​ക​മെ​ന്ന നി​ല​യി​ൽ ഏ​റെ പേ​രെ​ടു​ത്തു, ‘മു​സാ​വ​രി ബം​ഗ്ലാ​വ്’ (ക​ഥ​ക്കൂ​ട്ട്, 2012 മേ​യ് 19 മ​നോ​ര​മ ആ​ഴ്ച​പ്പ​തി​പ്പ്).

തി​ക്കോ​ടി​യ​ൻ 2001 ജ​നു​വ​രി 28ന് ​പോ​യി. കെ.​ടി. മു​ഹ​മ്മ​ദ് 2008 മാ​ർ​ച്ച് 25നും. 2011 ​മാ​ർ​ച്ച് 2ന് ​ആ​ഹ്വാ​ൻ സെ​ബാ​സ്റ്റ്യ​നും വി​ട​പ​റ​ഞ്ഞു. മ​രി​ക്കും വ​രെ​യും ത​​ന്റെ കൈ​യി​ലു​ണ്ട് എ​ന്നു പ​റ​ഞ്ഞ ‘വ​ഴി​യ​മ്പ​ല’​ത്തി​​ന്റെ കൈ​യെ​ഴു​ത്തു പ്ര​തി അ​ദ്ദേ​ഹം കൈ​വി​ട്ടു​ത​ന്നി​ല്ല. 2012 മാ​ർ​ച്ച് 28ന് ​ടി. ദാ​മോ​ദ​ൻ മാ​സ്റ്റ​റും ഈ ​ലോ​ക​ത്തോ​ട് വി​ട​പ​റ​ഞ്ഞു. ആ ​നാ​ട​കം മ​റ​വി​യു​ടെ ച​രി​ത്ര​മാ​കും എ​ന്നു തീ​രു​മാ​നി​ച്ച് ഞാ​നും അ​തു മ​റ​ന്നു. അ​പ്പോ​ഴാ​ണ് മാ​സ്റ്റ​റു​ടെ ശി​ഷ്യ​നും ‘വ​ഴി​യ​മ്പ​ല’​ത്തി​ന്റെ പ്രോം​പ്റ്റ​റും ബേ​പ്പൂ​രി​ലെ നാ​ട​ക പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​നു​മാ​യ പ​ത്മ​ശ​ങ്ക​ര​ൻ വി​ളി​ക്കു​ന്ന​ത്: ഞാ​നും ദീ​ദി​യും എ​പ്പോ​ൾ വീ​ട്ടി​ലു​ണ്ടാ​കു​മെ​ന്ന്. വീ​ട്ടി​ലു​ണ്ടെ​ന്ന് പ​റ​ഞ്ഞ​പ്പോ​ൾ അ​ദ്ദേ​ഹം അ​പ്പോ​ൾ​ത​ന്നെ കു​തി​ച്ചെ​ത്തി. ഒ​രു ക​ട​ലാ​സു ക​വ​റി​ൽ ആ​റ് പ​തി​റ്റാ​ണ്ടി​ലേ​റെ​ക്കാ​ലം ചി​ത​ല​രി​ക്കാ​തെ ഭ​ദ്ര​മാ​യി കാ​ത്തു​സൂ​ക്ഷി​ച്ച ‘വ​ഴി​യ​മ്പ​ല’​ത്തി​​ന്റെ​യും ‘ഉ​ട​ഞ്ഞ വി​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ളു’​ടെ​യും കൈ​യെ​ഴു​ത്തു പ്ര​തി​ക​ൾ ദീ​ദി​ക്ക് നേ​രി​ട്ട് കൈ​മാ​റു​വാ​നാ​യി​രു​ന്നു ആ ​വ​ര​വ്. മ​റ്റാ​രു​ടെ​യെ​ങ്കി​ലും കൈ​യി​ൽ കൊ​ടു​ത്ത​യ​ച്ച് കോ​പ്പി ന​ഷ്ട​പ്പെ​ട്ടു​പോ​കു​ന്ന സാ​ഹ​ച​ര്യം ഉ​ണ്ടാ​കാ​തി​രി​ക്കാ​നാ​ണ് വീ​ട്ടി​ലു​ണ്ടെ​ന്ന് വി​ളി​ച്ച് ഉ​റ​പ്പു​വ​രു​ത്തി, നേ​രി​ട്ട് കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നേ​ൽ​പി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്ന് അ​ദ്ദേ​ഹം പ​റ​ഞ്ഞു. ഒ​രു നി​ധി കൈ​മാ​റു​ന്ന മ​ട്ടി​ലാ​യി​രു​ന്നു അ​ത്. വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ളാ​യി ഞ​ങ്ങ​ൾ തേ​ടി​ന​ട​ന്ന, ച​രി​ത്ര​ത്തി​ൽ അ​ദൃ​ശ്യ​മാ​യി കി​ട​ന്ന ആ ​ര​ണ്ടു നാ​ട​ക​ങ്ങ​ൾ ദാ​മോ​ദ​ര​ൻ മാ​സ്റ്റ​റു​ടെ വി​യോ​ഗ​ത്തി​​ന്റെ വേ​ള​യി​ൽ ഇ​രു​ട്ടി​​ന്റെ മ​റ​വി​ൽ​നി​ന്നും ആ​ക​സ്മി​ക​മാ​യി കൈ​യി​ൽ തി​രി​ച്ചെ​ത്തി​യ​ത് വി​കാ​ര​ഭ​രി​ത​വും പ​റ​ഞ്ഞ​റി​യി​ക്കാ​നാ​വാ​ത്ത​ത്ര ഹൃ​ദ​യ​സ്പ​ർ​ശി​യു​മാ​യ ഒ​രോ​ർ​മ​നി​മി​ഷ​മാ​യി​രു​ന്നു.

നാ​ട​കം തി​രി​ച്ചു കി​ട്ടി​യ വി​വ​ര​മ​റി​ഞ്ഞ് തി​ര​ക്ക​ഥാ​കൃ​ത്ത് ര​ൺജി പ​ണി​ക്ക​ർ വി​ളി​ച്ച് ദാ​മോ​ദ​ര​ൻ മാ​സ്റ്റ​ർ​ക്ക് ഒ​രു ട്രി​ബ്യൂ​ട്ട് കൊ​ടു​ക്കാ​ൻ ‘ഉ​ട​ഞ്ഞ വി​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ൾ’ ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു. അ​ദ്ദേ​ഹം എ​ഡി​റ്റ​റാ​യി​രു​ന്ന ‘മെ​ട്രോ​വാ​ർ​ത്ത’ എ​ന്ന പ​ത്രം പു​റ​ത്തി​റ​ക്കി​യ പ്ര​ത്യേ​ക വാ​ർ​ഷി​ക പ​തി​പ്പി​ൽ ‘ഉ​ട​ഞ്ഞ വി​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ൾ’ ക​വ​ർ സ്റ്റോ​റി​യാ​യി പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ചു. പി​ന്നീ​ട​ത് 2015ൽ ​ദീ​ദി എ​ഡി​റ്റ് ചെ​യ്ത് മാ​തൃ​ഭൂ​മി ബു​ക്സ് പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ച ‘ടി. ​ദാ​മോ​ദ​ര​ൻ -ജീ​വി​ത​വും ര​ച​ന​യും’ എ​ന്ന ഓ​ർ​മ​പ്പു​സ്ത​ക​ത്തി​ൽ സ​മാ​ഹ​രി​ച്ചു. വ​ഴി​യ​മ്പ​ലം നാ​ലുപേ​ർ ചേ​ർ​ന്ന് എ​ഴു​തി​യ നാ​ട​ക​മാ​യ​തു​കൊ​ണ്ട്, എ​ങ്ങ​നെ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്കും എ​ന്ന​റി​യാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ട് അ​ത് ഭ​ദ്ര​മാ​യി കാ​ത്തു​സൂ​ക്ഷി​ച്ചു. ആ ​കാ​ത്തു​സൂ​ക്ഷി​ക്ക​ലി​നി​പ്പോ​ൾ 13 വ​യ​സ്സും ആ ​ര​ച​ന​ക്ക് അ​റു​പ​ത് വ​യ​സ്സും പി​ന്നി​ട്ടു.

അ​പ്പോ​ഴാ​ണ് മു​മ്പ് ‘മാ​ധ്യ​മ’​ത്തി​ലെ ‘കാ​ലാ​ന്ത​രം’ എ​ന്ന പം​ക്തി​യി​ലെ ‘പൂ​ജാ​രി​ക​ളു​ടെ എം.​ടി’ എ​ന്ന അ​ധ്യാ​യ​ത്തി​ൽ ഒ​രി​ക്ക​ൽ എ​ഴു​തി​യി​രു​ന്ന, നാ​ലുപേ​ർ ചേ​ർ​ന്ന് എ​ഴു​തി​യ ‘വ​ഴി​യ​മ്പ​ലം’ എ​ന്ന നാ​ട​കം ‘മാ​ധ്യ​മ’​ത്തി​നാ​യി അ​ച്ച​ടി​ക്കാ​ൻ ത​രു​മോ എ​ന്ന് ആ​ഴ്ച​പ്പ​തി​​പ്പിന്റെ ചു​മ​ത​ല​ക്കാ​ര​നാ​യ ആ​ർ.​കെ. ബി​ജു​രാ​ജ് ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ടു​ന്ന​ത്. അ​ത് നി​ഷേ​ധി​ക്കാ​നാ​വി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. കാ​ര​ണം ആ​റു പ​തി​റ്റാ​ണ്ടി​ലേ​റെ നീ​ണ്ട സ്പോ​ർട്സ്, നാ​ട​ക സി​നി​മാ ജീ​വി​ത​ത്തി​നി​ട​യി​ൽ ടി. ​ദാ​മോ​ദ​ര​ൻ മാ​സ്റ്റ​റോ​ട് നീ​തി​പു​ല​ത്തി​യ ഏ​ക അ​ഭി​മു​ഖം ചെ​യ്ത​ത് ബി​ജു​രാ​ജ് ആ​ണ്.

അ​ഭി​മു​ഖ​ങ്ങ​ൾ ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഫീ​ച്ച​ർ എ​ഴു​ത്തു​കാ​രു​ടെ​യും മാ​ധ്യ​മ പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​രു​ടെ​യും നി​ര​ന്ത​ര​മാ​യ ആ​വ​ശ്യ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് ‘‘ഒ​രു വ​രി​പോ​ലും വെ​ട്ടാ​തെ ഞാ​ൻ പ​റ​യു​ന്ന​ത് കൊ​ടു​ക്കും എ​ന്നു​റ​പ്പു​ണ്ടെ​ങ്കി​ൽ മാ​ത്രം വ​രൂ’’ എ​ന്ന മ​റു​പ​ടി​യി​ൽ ആ ​അ​ന്വേ​ഷ​ണം അ​വ​സാ​നി​ക്കു​ക​യാ​ണ് പ​തി​വ്. എ​ന്നാ​ൽ, എ​ന്ത് ധൈ​ര്യ​ത്തി​ലാ​ണ് എ​ന്ന​റി​യി​ല്ല ‘‘ഒ​രു വ​രി വെ​ട്ടാ​തെ മാ​ഷ് പ​റ​യു​ന്ന​തെ​ല്ലാം കൊ​ടു​ക്കാം’’ എ​ന്ന് ബി​ജു​രാ​ജ് പ​റ​ഞ്ഞ​പ്പോ​ൾ മാ​സ്റ്റ​ർ സ​മ്മ​തം മൂ​ളി. ആ ​അ​ഭി​മു​ഖം പൂ​ർ​ത്തി​യാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. ഒ​രു ദി​വ​സ​മേ ന​ട​ന്നു​ള്ളൂ. ബാ​ക്കി പി​ന്നീ​ടൊ​രി​ക്ക​ൽ ഇ​രി​ക്കാം എ​ന്നു പ​റ​ഞ്ഞാ​ണ് ബി​ജു​രാ​ജ് പി​രി​ഞ്ഞ​ത്. എ​ന്നാ​ൽ, അ​ത​ച്ച​ടി​ച്ചു വ​രും മു​മ്പ് മാ​ർ​ച്ച് 28ന് ​ബി​ജു​രാ​ജ് വാ​ക്കു പാ​ലി​ച്ചോ എ​ന്ന​റി​യാ​ൻ കാ​ത്തു​നി​ൽ​ക്കാ​തെ മാ​സ്റ്റ​ർ ഈ ​ലോ​ക​ത്തോ​ട് വി​ട പ​റ​ഞ്ഞു. ആ​ദ്യ​ത്തെ​യും അ​വ​സാ​ന​ത്തെ​യും അ​ഭി​മു​ഖം അ​ദ്ദേ​ഹം വാ​യി​ക്കാ​തെ പോ​യി. അ​ത് പി​ന്നീ​ട് 2013 ആ​ഗ​സ്റ്റ് മു​ത​ൽ മൂ​ന്നു ല​ക്ക​ങ്ങ​ളി​ലാ​യി ഡി.​സി ബു​ക്സി​​ന്റെ ‘പ​ച്ച​ക്കു​തി​ര’​യി​ൽ അ​ച്ച​ടി​ച്ചു വ​ന്നു: ‘ഹി​റ്റ് മേ​ക്ക​ർ: അ​ഭി​മു​ഖം: ടി. ​ദാ​മോ​ദ​ര​ൻ/ ആ​ർ.​കെ. ബി​ജു​രാ​ജ്’. അ​പൂ​ർ​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു, എ​ങ്കി​ലും അ​ത്ര​യും വി​ശ​ദ​മാ​യ ഒ​ര​ഭി​മു​ഖം ദാ​മോ​ദ​ര​ൻ മാ​സ്റ്റ​റു​ടേ​താ​യി അ​ച്ച​ടി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടി​ല്ല.

2003ൽ ​ഞാ​ൻ ‘ചി​ത്ര​ഭൂ​മി’​യു​ടെ ചു​മ​ത​ല ഏ​റ്റെ​ടു​ക്കു​ന്ന ദി​വ​സം മാ​സ്റ്റ​ർ എ​ന്നോ​ട് ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ട​ത് ‘‘പ​റ്റു​മെ​ങ്കി​ൽ എ​​ന്റെ പേ​ര് അ​തി​ൽ ഒ​രു കാ​ര​ണ​വ​ശാ​ലും അ​ച്ച​ടി​ക്കാ​തെ നോ​ക്ക​ണം, നി​​ന്റെ ‘ചി​ത്ര​ഭൂ​മി’​യി​ൽ പേ​ര​ച്ച​ടി​ച്ചി​ട്ട് വേ​ണ്ട എ​നി​ക്ക് സി​നി​മ​യി​ൽ നി​ൽ​ക്കാ​ൻ. അ​തി​​ന്റെ ആ​വ​ശ്യ​മെ​നി​ക്കി​ല്ല’’ എ​ന്നാ​ണ്. മ​ര​ണം വ​രെ​യും ഞാ​ന​ത് 99 ശ​ത​മാ​ന​വും കാ​ത്തു​സൂ​ക്ഷി​ച്ചി​രു​ന്നു, വ​ള​രെ അ​പൂ​ർ​വാ​വ​സ​ര​ങ്ങ​ളി​ൽ ഒ​ഴി​ച്ചു​നി​ർ​ത്തി​യാ​ൽ. മ​ര​ണാ​ന​ന്ത​രം ഒ​രി​ക്ക​ൽ​മാ​ത്രം അ​തു ലം​ഘി​ച്ചു.

അ​ര​ങ്ങി​ലെ​ത്തു​ന്ന ഏ​ത് നാ​ട​ക​വും ഏ​താ​നും വ്യ​ക്തി​ക​ളു​ടേ​ത് മാ​ത്ര​മ​ല്ല. അ​ത് ഒ​രു ജ​ന​സ​ഞ്ച​യ​ത്തി​​ന്റേ​താ​യി മാ​റു​ന്ന ഒ​രു പ്ര​ക്രി​യ​യു​ണ്ട്, സി​നി​മ​യേ​ക്കാ​ൾ നാ​ട​ക​ത്തി​ന് അ​തി​​ന്റെ തീ​വ്ര​ത ഒ​ന്നു​കൂ​ടി കൂ​ടു​ത​ലാ​ണ്. അ​തു​ല്യ ന​ട​ൻ ക​ുഞ്ഞാ​ണ്ടി​യും ‘ലി​സ’, ‘ശം​ഖു​പു​ഷ്പം’ എ​ന്നീ സി​നി​മ​ക​ളി​ലൂ​ടെ പി​ൽ​ക്കാ​ല​ത്ത് പ്ര​ശ​സ്ത​നാ​യ സം​വി​ധാ​യ​ക​ൻ ബേ​ബി​യും ചേ​ർ​ന്നാ​ണ് ‘വ​ഴി​യ​മ്പ​ല’​ത്തി​​ന്റെ സം​വി​ധാ​നം നി​ർ​വ​ഹി​ച്ച​ത്. കു​തി​ര​വ​ട്ടം പ​പ്പു, ശാ​ന്താ​ദേ​വി, പി.​പി. ഭാ​സ്ക​ര​ക്കു​റു​പ്പ്, നി​ല​മ്പൂ​ർ ബാ​ല​ൻ, ആ​ർ.​കെ. നാ​യ​ർ, ബാ​ല​ൻ കെ. ​നാ​യ​ർ, രാ​ഘ​വ​ൻ നാ​യ​ർ, എ.​പി. ഉ​മ്മ​ർ, അ​ബു, മു​ഹ​മ്മ​ദ് സ​ർ​ക്കാ​ർ, കെ.​ടി. സെ​യ്ത്, കെ.​ടി. ര​വി, ജൈ​നേ​ന്ദ്ര, ബേ​ബി, അ​ബൂ​ട്ടി, സാ​വി​ത്രി ശ്രീ​ധ​ര​ൻ, പു​ഷ്പ, ട്രീ​സ, പ​ത്മാ​വ​തി തു​ട​ങ്ങി കോ​ഴി​ക്കോ​ട​ൻ നാ​ട​ക​വേ​ദി​യി​ലെ പ്ര​മു​ഖ​ർ പ​ല വേ​ദി​ക​ളി​ൽ വേ​ഷ​മ​ണി​ഞ്ഞു. ആ​ഹ്വാ​ൻ സെ​ബാ​സ്റ്റ്യ​ൻ സം​ഗീ​തം ന​ൽ​കി. എ​ള​വ​ന മാ​ധ​വ​ൻ, പി.​എ​ൻ. ച​ന്ദ്ര​ൻ, ക​രു​മ​ല ബാ​ല​കൃ​ഷ്ണ​ൻ, വേ​ണു​ഗോ​പാ​ൽ എ​ന്നി​വ​ർ ഗാ​ന​ര​ച​ന നി​ർ​വ​ഹി​ച്ചു. പി​ന്ന​ണി​യി​ൽ സു​കു​മാ​ര​ൻ, എ. ​ബേ​ക്ക​ർ, ബാ​ബു, ബാ​ല​ച​ന്ദ്ര​ൻ, ലാ​ൻ​സി, സെ​ല്ലീ​ന, പ​ത്മാ​വ​തി എ​ന്നി​വ​രു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. വേ​ഷ​വി​ധാ​നം കെ.​ടി. ര​വി​യും സി.​പി. രാ​ഘ​വ​നും നി​ർ​വ​ഹി​ച്ചു. പേ​ര​റി​യാ​ത്ത എ​ത്ര​യോ പേ​രു​ടെ​ കൂ​ടി അ​ധ്വാ​നം​കൂ​ടി അ​തി​​ന്റെ സാ​ക്ഷാ​ത്കാ​ര​ത്തി​​ന്റെ ഭാ​ഗ​മാ​യി അ​ലി​ഞ്ഞു​ചേ​ർ​ന്നി​ട്ടു​ണ്ടാ​കും.

തിക്കോടിയ​ന്റെ ഭാര്യ പാർവതി,ദാമോദരൻ മാഷും എം.ടിയും

പ​ല കാ​ര​ണ​ത്താ​ലും ച​രി​ത്ര​മാ​കാ​ൻ വി​സ​മ്മ​തി​ച്ചു​നി​ൽ​ക്കു​ന്ന അ​പൂ​ർ​വ അ​ധ്യാ​യ​ങ്ങ​ൾ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ലും ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലും സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ലും ഒ​ക്കെ​യു​ണ്ട്. മ​ല​യാ​ള നാ​ട​ക​ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലെ അ​ത്ത​ര​മൊ​രു അ​പൂ​ർ​വ അ​ധ്യാ​യ​മാ​ണ് ‘വ​ഴി​യ​മ്പ​ലം’. ബോ​ധ​ത്താ​ലും അ​ബോ​ധ​ത്താ​ലും പ്രേ​രി​ത​മാ​യി ന​ട​ക്കു​ന്ന പ​ല​ത​രം ഉ​ന്മൂ​ല​ന​ങ്ങ​ളും ത​മ​സ്ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളും ച​രി​ത്ര​ത്തി​ൽ എ​ന്നും ആ​വ​ർ​ത്തി​ക്കാ​റു​ണ്ട്. അ​തി​​ന്റെ കു​രു​ക്ക​ഴി​ച്ച് വാ​യി​ക്കു​ക​യെ​ന്ന​ത് ദു​ഷ്ക​ര​മാ​ണെ​ങ്കി​ലും ച​രി​ത്ര​പ​ര​മാ​യ സ​ത്യ​സ​ന്ധ​ത​ക​ളു​ടെ അ​ർ​ഥം തേ​ട​ലി​ന് അ​ത​നി​വാ​ര്യ​മാ​ണ്. ക്ലാ​വു​പി​ടി​ച്ച മ​റ​വി​യു​ടെ വ​ഴി​യ​മ്പ​ല​ങ്ങ​ൾ ഓ​ർ​മ​ക​ൾ​കൊ​ണ്ട് തു​ട​ച്ചു മി​നു​ക്കു​ക​യ​ല്ലാ​തെ അ​വി​ടേ​ക്ക് വേ​റെ വ​ഴി​യി​ല്ല. നാ​ല​ര പ​തി​റ്റാ​ണ്ട് നീ​ണ്ട ഓ​ർ​മ​യു​ടെ ഈ ​യാ​ത്ര​ക്ക് ഞാ​നും ഇ​വി​ടെ തി​ര​ശ്ശീ​ല​യി​ടു​ന്നു. ഇ​നി​യ​ത് മ​ല​യാ​ള നാ​ട​ക ച​രി​ത്ര​ത്തി​​ന്റെ ഓ​ർ​മ​ക്ക് വ​ള​മാ​യി​രി​ക്ക​ട്ടെ. മ​ല​യാ​ള സി​നി​മ​യി​ൽ ആന്തോ​ള​ജി​ക​ൾ ‘കാ​വ്യ​മേ​ള’ മു​ത​ൽ പ​ല​തും ഉ​ണ്ടാ​യി​ട്ടു​ണ്ട്. എ​ന്നാ​ൽ നാ​ട​ക​ത്തി​ലും അ​തു​ണ്ടാ​യി​ട്ടു​ണ്ട് എ​ന്ന​തി​​ന്റെ ച​രി​ത്ര​രേ​ഖ​യാ​ണി​ത്. എ​ന്നാ​ൽ, നാ​ല് പേ​രി​ൽ ആ​രൊ​ക്കെ​യാ​ണ് ഏ​തൊ​ക്കെ ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ൾ എ​ഴു​തി​യ​തെ​ന്ന് വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്താ​തെ​യാ​ണ് നാ​ട​കം അ​ര​ങ്ങേ​റി​യ​ത്. കാ​ലം അ​തി​​ന്റെ ലി​റ്റ്മ​സ് ടെ​സ്റ്റ് ന​ട​ത്തി ക​ണ്ടു​പി​ടി​ക്കാ​നാ​വു​മെ​ങ്കി​ൽ ക​ണ്ടു​പി​ടി​ക്ക​ട്ടെ. ‘വ​ഴി​യ​മ്പ​ലം’ ഇ​നി ച​രി​ത്ര​ത്തി​ന് വി​ടു​ന്നു.