ആദിച്ചനല്ലൂരും ശിവകലയും; രണ്ടു മനുഷ്യരുടെ കഥ

ആദിച്ചനല്ലൂരും ശിവകലയും ​ലോക പുരാവസ്തു ഭൂപടത്തിലേക്ക്​ നടന്നുകയറുമ്പോൾ അതിന്​ കടപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന രണ്ടു സാധാരണക്കാരുണ്ട്​. ഈ രണ്ട്​ സ്ഥലത്തിന്‍റെയും പ്രാധാന്യം ലോകത്തെ അറിയിക്കാൻ സർക്കാർ വകുപ്പുകളിലും കോടതികളിലും വർഷങ്ങളോളം കയറിയിറങ്ങിയവർ. എഴുത്തുകാരനും പ്രാദേശിക ചരിത്രകാരനുമായ മുതലൻ കുറിച്ചി കാമരാസിന്‍റെയും സ്കൂൾ അധ്യാപകനായ എ. മാണിക്കത്തിന്‍റെയും നിതാന്ത പരിശ്രമങ്ങളില്ലായിരുന്നുവെങ്കിൽ ഇന്നത്തെ മഹത്തായ കണ്ടെത്തലുകളിലേക്ക്​ ഉടനെയൊന്നും എത്താൻ കഴിയില്ലായിരുന്നു. ഇന്ത്യയിലെ തന്നെ ഏറ്റവും പഴക്കമേറിയ ആർക്കിയോളജി സൈറ്റുകളിലൊന്നായ ആദിച്ചനല്ലൂരിനെ എന്നും വാർത്തകളിൽ നിലനിർത്തിയതും ഉദ്​ഖനനം കഴിഞ്ഞ്​ റിപ്പോർട്ട്​ പുറത്തുവിടാതെ പിടിച്ചുവെച്ച ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവേ ഓഫ്​ ഇന്ത്യക്കെതിരെ (എ.എസ്​.ഐ) കോടതിയിൽ പോയതും കാമരാസാണ്​.

ഹാരപ്പയിലെ കണ്ടെത്തലുകൾക്കും അരനൂറ്റാണ്ടുമുമ്പ്​ 1876ലാണ്​ ആദ്യമായി ആദിച്ചനല്ലൂരിൽ പുരാവസ്തു ഖനനം നടക്കുന്നത്​. ജർമൻ എത്​നോളജിസ്റ്റായ ഡോ. ആന്ദ്രെസ്​ ഫെഡർ ജാഗറിന്‍റെ നേതൃത്വത്തിലായിരുന്നു ഖനനം. മൺകുടങ്ങൾ, മനുഷ്യാസ്ഥികൾ എന്നിവക്ക്​ പുറമെ, കഠാരകൾ, ചെറുവാളുകൾ, മഴു തുടങ്ങിയ ലോഹവസ്തുക്കളും അന്ന്​ കിട്ടിയതായാണ്​ നിഗമനം. പക്ഷേ, അവയെല്ലാം ഡോ. ജാഗർ ജർമനിയിലേക്ക്​ കൊണ്ടുപോയി. ബെർലിനിലെ എത്​നോളജിക്കൽ മ്യൂസിയത്തിലാണ്​ അവയിൽ പലതും ഇപ്പോഴുള്ളത്​. കാൽനൂറ്റാണ്ടിനുശേഷം 1899-1905 കാലത്തായിരുന്നു അടുത്ത ഗവേഷണം. ബ്രിട്ടീഷ്​ ഇന്ത്യയിലെ ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവേ ഓഫ്​ ഇന്ത്യയുടെ സതേൺ സർക്കിൾ സൂപ്രണ്ടായിരുന്ന അലക്സാണ്ടർ റിയയുടെ നേതൃത്വത്തിലായിരുന്നു അത്​. ഡോ. ജാഗറിന്​ ലഭിച്ചതിന്​ സമാനമായ വസ്തുക്കൾ റിയക്കും ലഭിച്ചു. അവയെല്ലാം കൃത്യമായി കാറ്റലോഗ്​ ചെയ്ത്​ രേഖപ്പെടുത്തിയ റിയ ‘Catalog of the Prehistoric Antiquities from Adichanallur and Perumbair’ എന്നൊരു പുസ്തകവും തയാറാക്കി. നിരവധി വെങ്കല, സ്വർണ, ഇരുമ്പ്​ വസ്തുക്കളും കിട്ടിയതായി റിയ പുസ്തകത്തിൽ വ്യക്തമാക്കി. ഇതിൽ നല്ലൊരുഭാഗവും ഇപ്പോൾ ഇന്ത്യയിൽ ഇല്ല. ഇന്ത്യയിൽ ഇന്നുള്ള പ്രധാനപ്പെട്ട ഒട്ടുമിക്ക പുരാവസ്തു ഖനന കേന്ദ്രങ്ങളും ഈ കാലത്തിനു ശേഷം കണ്ടെത്തിയതോ ഖനനം ചെയ്തതോ ആണ്​. എ.എസ്​.ഐയുടെ ശ്രദ്ധ ഉത്തര, പശ്ചിമ ഇന്ത്യയിലേക്ക്​ നീങ്ങിയതോടെ ആദിച്ചനല്ലൂർ വിസ്മൃതമായി. ഏതാണ്ട്​ ഒരു നൂറ്റാണ്ടാണ്​ അങ്ങനെ കടന്നുപോയത്​. സിന്ധുനദീതട സംസ്കാരവും അനുബന്ധ ​പ്രദേശങ്ങ​ളുമെല്ലാം അതിനിടെ കണ്ടെത്തിയിരുന്നു.

2000ന്‍റെ തുടക്കത്തിലാണ്​ എ.എസ്​.ഐ പിന്നീട്​ ഇവിടെ ഉദ്​ഖനനം തുടങ്ങുന്നത്​. ചില വർഷങ്ങളിൽ തമിഴ്​നാട്​ സംസ്ഥാന ആർക്കിയോളജി വകുപ്പും സ്വന്തം നിലക്ക്​ ഖനനം നടത്തി. 2004-05ൽ എ.എസ്​.ഐ ഖനനം അവസാനിപ്പിച്ചുവെങ്കിലും അജ്ഞാതമായ കാരണങ്ങളാൽ ഗവേഷണ റിപ്പോർട്ട്​ പുറത്തുവിടാൻ തയാറായില്ല. ഈ സമയത്താണ്​ തിരു​നെൽവേലിക്ക്​ സമീപത്തെ മുതലൻ കുറിച്ചി സ്വദേശിയായ കാമരാസിന്‍റെ രംഗപ്രവേശം. പ്രാദേശിക ചരിത്രകാരനായ കാമരാസിന്‍റെ വികാരമായിരുന്നു ആദിച്ചനല്ലൂർ. തൂത്തുക്കുടിയെ കുറിച്ചും അവിടത്തെ ചരിത്ര പൗരാണിക മേഖലകളെ കുറിച്ചും നിരവധി പുസ്​തകങ്ങൾ രചിച്ച അദ്ദേഹം തന്‍റെ ജീവിതവ്രതമായി ആദിച്ചനല്ലൂരിന്‍റെ സംരക്ഷണം ഏറ്റെ​ടുത്ത ആളാണ്​.

ആദിച്ചനല്ലൂർ ആർക്കിയോളജി സൈറ്റ്​ സംരക്ഷിക്കണമെന്ന്​ ആവശ്യപ്പെട്ട്​ സർക്കാർ ഓഫിസുകളെയും കോടതികളെയുമൊക്കെ അദ്ദേഹം സമീപിച്ചു. 1914ൽ അലക്സാണ്ടർ റിയയുടെ റിപ്പോർട്ടിൽതന്നെ പ്രദേശത്തെ മണൽഖനനം ആദിച്ചനല്ലൂരിനെ അപകടത്തിലാക്കുമെന്ന്​ സൂചിപ്പിച്ചിരുന്നതാണ്. തലമുറകൾക്ക്​ ശേഷവും ആ അവസ്ഥക്ക്​ മാറ്റമുണ്ടായിരുന്നില്ല. ഈ വിഷയങ്ങളൊക്കെ ചൂണ്ടിക്കാട്ടിയായിരുന്നു കാമരാസുവിന്റെ ഇടപെടലുകൾ.

2004ൽ അവസാനിച്ച എ.എസ്​.​ഐ ഗവേഷണത്തിന്‍റെ ഫലം പ്രതീക്ഷിച്ച്​ ഇരുന്ന്​ മടുത്ത കാമരാസു ഒടുവിൽ ആ വിഷയവുമായി കോടതിയിലെത്തി. റിപ്പോർട്ട്​ പുറത്തുവിടണമെന്നും ആദിച്ചനല്ലൂരിൽ സൈറ്റ്​ മ്യൂസിയം സ്ഥാപിക്കണമെന്നും ആവശ്യപ്പെട്ട്​ മദ്രാസ്​ ഹൈകോടതിയുടെ മധുര ബെഞ്ചിൽ 2017ൽ അദ്ദേഹം പൊതുതാൽപര്യ ഹരജി നൽകി. വിഷയം ഗൗരവത്തിലെടുത്ത കോടതി എ.എസ്​.ഐക്ക്​ നോട്ടീസയച്ചു. കോടതിയിൽ മാസങ്ങളോളം സ്വന്തം സമയവും പണവും ചെലവഴിച്ച്​ കാമരാസു പോരാടി.

ഒടുവിൽ കാമരാസുവിന്‍റെ ഹരജിയിലെ ആവശ്യങ്ങൾ കോടതി അംഗീകരിച്ചു. അപ്പോഴേക്കും 2021ലെ തെരഞ്ഞെടുപ്പിന്‍റെ കോലാഹലങ്ങൾ തമിഴ്​നാട്ടിൽ തുടങ്ങിയിരുന്നു. തമിഴ്​ ദേശീയതയും വലിയ ചർച്ചാവിഷയമാകുമെന്ന്​ ഉറപ്പാകുന്ന ഘട്ടത്തിൽ 2020 അവസാനം എ.എസ്​.ഐ റിപ്പോർട്ട്​ പുറത്തുവിട്ടു. അതിന്​ തൊട്ടുമുമ്പ്​ സൈറ്റിന്‍റെ ഇരുഭാഗങ്ങളും പൂർണമായും വേലി കെട്ടിയടക്കാനും തീരുമാനം വന്നു. ഇപ്പോൾ നല്ല ഉറപ്പുള്ള ലോഹവേലിയുടെ സംരക്ഷണത്തിലാണ്​ ആദിച്ചനല്ലൂർ. അതിനിടെ, എ.എസ്​.ഐക്ക്​ വേണ്ടി സൈറ്റിൽ പണിയെടുത്തുകൊണ്ടിരുന്ന ജെ.സി.ബി തട്ടി വലിയതോതിൽ പുരാവസ്തുക്കൾക്ക്​ നാശനഷ്ടം സംഭവിച്ചു.

75 മീറ്റർ നീളത്തിലുള്ള പ്രദേശത്തെ വസ്തുവകകൾ പൊട്ടിപ്പോയി. അതിപുരാതനമായ 10 മൺപാനകൾ തകർന്നു. ആദിച്ചനല്ലൂരിന്‍റെ അതിമഹത്തായ ചരിത്രത്തിലെ ദുരന്തദിനമായിരുന്നു അത്​. കാമരാസുവിന്‍റെ പോരാട്ടങ്ങൾക്ക്​ ഫലമേകിക്കൊണ്ട്​ അധികം വൈകാതെ സൈറ്റ്​ മ്യൂസിയം സ്ഥാപിക്കുന്നതിനുള്ള നടപടികൾ ആരംഭിച്ചു. 2023 ആഗസ്റ്റ് അഞ്ചിന്​ സ്​ഥലം എം.പി കനിമൊഴിയുടെ സാന്നിധ്യത്തിൽ കേന്ദ്രമന്ത്രി നിർമല സീതാരാമൻ സൈറ്റ്​ മ്യൂസിയം നാടിന്​ സമർപ്പിച്ചു. ഇടതുവശത്തെ സൈറ്റിലാണ്​ ഇപ്പോൾ സൈറ്റ്​ മ്യൂസിയമുള്ളത്. വലതുവശത്ത്​ പൊരുനൈ നദിക്കരയിലെ മനോഹരമായ പ്രദേശത്തും ഒരു സൈറ്റ്​ മ്യൂസിയം വേണമെന്നാണ്​ കാമരാസുവിന്‍റെ ആവശ്യം. ഒപ്പം ആദിച്ചനല്ലൂരിൽനിന്ന്​ ബെർലിനിലേക്ക്​ കൊണ്ടുപോകപ്പെട്ട പുരാവസ്തുക്കൾ തിരികെ എത്തിക്കണമെന്നും അദ്ദേഹം ആവശ്യപ്പെടുന്നു.

എ. മാണിക്കം

ശ്രീവൈകുണ്ഠം കെ.ജി.എസ്​ ഹയർസെക്കൻഡറി സ്​കൂളിലെ ചരിത്രാധ്യാപകനാണ്​ ശിവകല സ്വദേശിയായ എ. മാണിക്കം. ചരിത്രത്തിൽ ഗവേഷണം നടത്തുന്ന അദ്ദേഹം തന്‍റെ വിദ്യാർഥികളെ സ്​ഥിരമായി ഫീൽഡ്​ വിസിറ്റിന്​ കൊണ്ടുപോകുമായിരുന്നു. ആദിച്ചനല്ലൂരിലും പരിസരത്തുമുള്ള പൗരാണിക ഭൂമിയിലാണ്​ സ്ഥിരം സന്ദർശനം. എവിടെ നടന്നാലും ചരിത്രത്തിന്‍റെ തെളിവുകൾ കിട്ടുന്ന സ്ഥലം.

2013ൽ ഇത്തരമൊരു സന്ദർശനത്തിനിടെയാണ്​ ഒരു വിദ്യാർഥിയുടെ ചോദ്യമുണ്ടാകുന്നത്​. ‘‘ഇതെല്ലാം പുതൈപ്പിടങ്ങളാണല്ലോ (ശ്മശാനം). വാഴ്വിടങ്ങൾ (വാസമേഖല) എവിടെയായിരുന്നിരിക്കണം.’’ മാണിക്കത്തെ കുലുക്കിയുണർത്തിയ ചോദ്യമായിരുന്നു അത്​. താൻ കളിച്ചുവളർന്ന ശിവകലയിലും മറ്റും പണ്ടു കണ്ട കാഴ്ചകൾ മാണിക്കത്തിൽ തികട്ടിവന്നു. അവിടെയും ഇതേ പോലെ ഓരോ മഴക്കാലത്തിനും ശേഷം ഭൂമിക്കടിയിൽനിന്ന്​ പുരാവസ്തുക്കൾ ധാരാളമായി കിട്ടുമായിരുന്നു. ശിവകലയിൽ സ്വന്തം നിലക്ക്​ ഖനനം നടത്താൻതന്നെ മാണിക്കം തീരുമാനിച്ചു.

സ്കൂളിലെ ചരിത്രപഠന പ്രവർത്തനത്തിന്‍റെ ഭാഗമായി നടത്തിയ അത്തരം ഖനനങ്ങളിൽനിന്ന്​ നൂറുകണക്കിന്​ പുരാവസ്തുക്കൾ കണ്ടെത്തി. അതുമായി പല ശ്രേണിയിലുള്ള ഉദ്യോഗസ്ഥരെ കാണാൻ മാണിക്കം പോയി. ശിവകലയിൽ ഔദ്യോഗികമായി ഉദ്​ഖനനം നടത്തണമെന്നായിരുന്നു ആവശ്യം. മറുപടി നിരാശജനകമായിരുന്നു. വർഷങ്ങളോളം വിവിധ ഓഫിസുകൾ കയറി. ഒടുവിൽ അതുവരെ കിട്ടിയ വസ്തുക്കൾ സ്വരുക്കൂട്ടി സ്വന്തം സ്കൂളിൽ ഒരു മ്യൂസിയം തുടങ്ങി. മ്യൂസിയം അനുദിനം വളർന്നുകൊണ്ടിരുന്നു.

ശിവകല ആർക്കിയോളജിക്കൽ പ്രൊട്ടക്​ഷൻ ഫോറം എന്നൊരു കൂട്ടായ്മയും രൂപവത്​കരിച്ചു. കേന്ദ്ര, സംസ്ഥാന സർക്കാറുകൾക്ക്​ ശിവകലയുടെ പ്രാധാന്യം രേഖപ്പെടുത്തി നിരന്തരം നിവേദനങ്ങൾ അയച്ചു. എല്ലാ അപേക്ഷകളും ബധിര കർണങ്ങളിലാണ്​ പതിച്ചത്. 2018ൽ മാണിക്കത്തിന്‍റെ പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക്​ നേരിയ തോതിൽ മാധ്യമശ്രദ്ധ കിട്ടിത്തുടങ്ങി. പക്ഷേ, ഔദ്യോഗിക രംഗത്തുനിന്ന്​ പ്രതികരണമൊന്നുമുണ്ടാകാതിരുന്നത്​ മാണിക്കത്തെ നിരാശപ്പെടുത്തി. ആദിച്ചനല്ലൂർ കേസുമായി മുതലൻ കുറിച്ചി കാമരാസു ഹൈ​കോടതിയിൽ നിൽക്കുന്ന കാലമായിരുന്നു അത്​. ഇരുവരും ചേർന്ന്​ കാമരാസുവിന്‍റെ ആദിച്ചനല്ലൂർ ഹരജിയിൽ ശിവകലയിലും ഖനനം വേണമെന്ന ആവശ്യംകൂടി ഉൾപ്പെടുത്തി.

അതിനിടെ, അധ്യാപകനായ മാണിക്കത്തെ ജില്ലതല ടെക്സ്റ്റ്​ ബുക്ക്​ കറക്ഷൻ കമ്മിറ്റിയിൽ വിദ്യാഭ്യാസ വകുപ്പ്​ നിയോഗിച്ചു. ടി. ഉദയചന്ദ്രൻ ഐ.എ.എസായിരുന്നു അന്ന്​ പൊതുവിദ്യാഭ്യാസ സെക്രട്ടറി. ചരിത്രത്തിലും പൗരാണികതയിലും വലിയ താൽപര്യമുള്ള വ്യക്തിയായിരുന്നു അദ്ദേഹം. ഇതറിയാവുന്ന മാണിക്കം ഉദയചന്ദ്രന്‍റെ നമ്പർ സംഘടിപ്പിച്ച്​ ശിവകലയുടെ വിശദാംശങ്ങൾ അദ്ദേഹത്തിന്​ വാട്​സ്​ആപ്പിൽ അയച്ചുകൊടുത്തു. തൊട്ടടുത്ത ദിവസം ഉദയചന്ദ്രൻ മാണിക്കത്തെ വിളിച്ചു. കൂടുതൽ വിശദാംശങ്ങൾ ​തേടിയ അദ്ദേഹം പ്രത്യേക ഉദ്യോഗസ്ഥ സംഘത്തെ ശിവകല സന്ദർശിക്കാൻ അയക്കാമെന്ന്​ വാഗ്ദാനംചെയ്തു. ദിവസങ്ങൾക്കുള്ളിൽ സംഘം ശിവകലയിലെത്തി, പ്രാഥമിക സർവേ നടത്തി.

ആശാവഹമായിരുന്നു സർവേ ഫലം. അതോടെ സംസ്ഥാന ആർക്കിയോളജി വകുപ്പ്​ ശിവകല ഉദ്​ഖനനം ഏറ്റെടുക്കാൻ തീരുമാനിച്ചു. ഹൈകോടതിയിൽ മാണിക്കം നൽകിയ ഹരജിയുടെ വാദത്തിനിടെ, 2019 ഫെബ്രുവരിയിൽ ശിവകല ഉദ്​ഖനനത്തിനായി തുക നീക്കിവെച്ചതായി സംസ്​ഥാന സർക്കാർ അറിയിച്ചു. 31 ലക്ഷമാണ്​ ആദ്യഘട്ടമായി അനുവദിച്ചത്. 2019 മുതൽ 2022 വരെ മൂന്നു ഘട്ടമായാണ്​ ഖനന, ഗവേഷണങ്ങൾ നടന്നത്​. അതിൽനിന്നുള്ള കണ്ടെത്തലുകളാണ്​ ഇരുമ്പുയുഗം സംബന്ധിച്ച ചരിത്രപ്രസിദ്ധമായ പ്രഖ്യാപനത്തിലേക്ക്​ നയിച്ചത്​.

2023ലും 2024ലും ഖനനം നടന്നില്ല. അടുത്ത ഘട്ടം ഖനനത്തിനു മുമ്പ്​ ശിവകലയിൽ ഒരു സൈറ്റ്​ മ്യൂസിയം സ്ഥാപിക്കണമെന്നാണ്​ മാണിക്കത്തിന്‍റെ ആവശ്യം. ശിവകലയിലെ പല പ്രദേശങ്ങളിലായി ഏതാണ്ട്​ 2000 ഏക്കർ സ്​ഥലം ഇപ്പോൾ സംസ്ഥാന പുരാവസ്തു വകുപ്പ്​ ഏറ്റെടുത്തിട്ടുണ്ട്​. ഇത്രയും വലിയ ഒരു പ്രദേശം ഇന്ത്യയിൽ ഒരിടത്തും പുരാവസ്തു പഠനത്തിനായി വേറെയില്ല. അതിനാൽ ഇവിടം കേന്ദ്രീകരിച്ച്​ ഒരു അന്താരാഷ്ട്ര ആർക്കിയോളജി സർവകലാശാല സ്ഥാപിക്കണമെന്നും അദ്ദേഹം ആവശ്യപ്പെടുന്നു. ഇരുമ്പുയുഗ ചരിത്രത്തെ മാറ്റിമറിച്ച ഇടമെന്ന നിലയിൽ അത്തരമൊരു സർവകലാശാല വരാൻ ഏറ്റവും അനുയോജ്യമായ ഇടം ഇതുതന്നെയെന്ന്​ അഭിമാനത്തോടെ മാണിക്കം പറയുന്നു.

യുഗഗണന

ചരിത്രാതീത കാലത്തെ പൊതുവെ മൂന്നു യുഗങ്ങളായാണ്​ വേർതിരിച്ചിട്ടുള്ളത്​. ആയുധമായും ഉപകരണമായും പ്രാചീന മനുഷ്യൻ ഉപയോഗിക്കാൻ തുടങ്ങിയ വസ്തുക്കളുടെ അടിസ്ഥാനത്തിലാണിത്​. ഡാനിഷ്​ പുരാവസ്തു ശാസ്ത്രജ്ഞൻ ക്രിസ്റ്റ്യൻ തോംസൺ ആണ്​ ഈ യുഗവ്യവസ്ഥയുടെ ഉപജ്ഞാതാവ്. ഇതുപ്രകാരം പ്രധാനമായും മൂന്നു യുഗങ്ങൾ: ശിലായുഗം (Stone Age), വെങ്കല യുഗം (Bronze Age), ഇരുമ്പുയുഗം (Iron Age). വെങ്കല, ഇരുമ്പുയുഗങ്ങൾ സംയോജിതമായി ലോഹയുഗം എന്നും വിശേഷിപ്പിക്കപ്പെടുന്നു.

ശിലായുഗം: ഏതാണ്ട്​ 3.4 ദശലക്ഷം വർഷങ്ങൾ നീണ്ടുനിന്ന ശിലായുഗം ബി.സി 4000നും ബി.സി 2000നും ഇടയിൽ അവസാനിച്ചു. ​ലോഹം ഉപയോഗിക്കാൻ തുടങ്ങിയതോടെ ശിലായുഗം മറഞ്ഞതായാണ്​ കണക്കാക്കുന്നത്​.

മാനവ ചരിത്രത്തിന്‍റെ 99.3 ശതമാനം കാലവും ശിലായുഗമായിരുന്നു.

വെങ്കലയുഗം: ബി.സി 3300-ബി.സി 1200. സിറ്റി സ്​റ്റേറ്റുകളുടെ ആവിർഭാവം ഈ കാലത്താണ്​.

ഇരുമ്പുയുഗം: ബി.സി 1200-ബി.സി 550 (തമിഴ്​നാടിന്‍റെ പ്രഖ്യാപനത്തിനു മുമ്പ്​). വലിയ ഗോത്രങ്ങൾ, രാജ്യങ്ങൾ, സാമ്രാജ്യങ്ങൾ എന്നിവയുടെ ഉദയകാലം.

പരിശോധനകൾ എന്തെല്ലാം, എവിടെ?

1. ബീർബൽ സഹാനി ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട്​ ഓഫ്​ പാലിയോസയൻസ്​, ലഖ്​നോ

2. ഫിസിക്കൽ റിസർച് ലബോറട്ടറി, അഹ്​മദാബാദ്​

3. ബീറ്റാ അനലിറ്റിക്​ ലാബ്​, ഫ്ലോറിഡ, യു.എസ്​.എ

Optically Stimulated Luminescence (OSL) അനാലിസിസിനാണ്​ സാമ്പിളുകൾ ഇന്ത്യയിലെ രണ്ടു ലാബുകളിലേക്ക്​ അയച്ചത്​. റേഡിയോ മെട്രിക്​ അനാലിസിസാണ്​ യു.എസ്​ ലാബിൽ ചെയ്തത്​. മൂന്നിടത്തുനിന്നും ലഭിച്ചത്​ സമാന ഫലം. 

തമിഴ്​നാട്​ ആർക്കിയോളജി വകുപ്പിന് ഇരുമ്പ്​ ലഭിച്ച ഇടങ്ങൾ

1. ശിവകല (തൂത്തുക്കുടി): ഇവിടത്തെ വളപ്പാലൻപിള്ളൈ-തിരട്​ എന്ന വാഴ്വിടത്തിൽ (habitation mound) നിന്ന്​ ലഭിച്ച അസ്ഥി കലശത്തിനുള്ളിലെ കരി (charcoal) സാമ്പിൾ, ഒപ്പമുണ്ടായിരുന്ന ലോഹം എന്നിവയുടെ പരിശോധനയാണ്​ ബി.സി 3345ലേക്ക്​ ഇരുമ്പുയുഗത്തെ ആനയിച്ചുകൊണ്ടുപോയത്​.

2. ആദിച്ചനല്ലൂർ (തിരുനെൽവേലി): ശ്മശാന ഭൂമിയിൽ (burial mound) നിന്ന്​ കിട്ടിയ ഇരുമ്പ്​ ആയുധങ്ങളും ഉപകരണങ്ങളും. പഴക്കം ബി.സി 2517-2513.

3. മയിലാടുംപാറൈ (കൃഷ്ണഗിരി): ഇരുമ്പ്​ വസ്തുക്കൾ. പഴക്കം ബി.സി 2172.

4. മങ്കാട് (സേലം): ഇരുമ്പ്​ വാൾ: പഴക്കം ബി.സി 1263.

5. കിൽനമൻഡി (തിരുവണ്ണാമലൈ): ഇരുമ്പ്​ വസ്തുക്കൾ. പഴക്കം ബി.സി 1769-1615.